GODEFRIDUS SCHALCKEN
Bekering Maria Magdalena
Heldhaftig naaktGodefridus Schalcken portretteerde Maria Magdalena met fijn penseelwerk en gaf haar omgeving met een veeleisend oog voor detail weer. We zien haar naast een sarcofaag zitten, waarop een dik boek ligt en daarop weer een brandende olielamp, die ze met haar rechterhand vastpakt. Het licht van deze lamp valt vooral op de bijna naakte boezem van Maria Magdalena. Ze heft haar linkerarm op en draait haar hoofd omhoog in de richting van een aantal engelen, die een palmtak en een krans vasthouden en baden in een hemels licht. Deze bovennatuurlijke verlichting valt ook op haar hoofd. Om haar nek draagt ze een gebroken parelsnoer en aan haar voeten liggen twee kostbare lappen stof in paars en blauw. Op deze stoffen zijn gouden en zilveren borden, kopjes en andere kostbare voorwerpen aangebracht, waaronder een parelsnoer en een gouden medaille die aan een blauw lint hangt. De linkervoet van de heilige trapt op een keizerskroon, daarnaast ligt een gouden scepter, een ander symbool van wereldse macht.De linkerkant van de compositie wordt afgesloten door een grote, rode draperie versierd met franje, die het licht opvangt dat van links komt van een bron buiten het beeld. Een ronde zuil op een hoge voet staat achter Maria Magdalena, en rechts is een nachtelijk uitzicht te zien op een ruwe zee, met verschillende schepen in nood. Deze laatste scène verwijst naar de Legenda Aurea, die vertelt hoe Magdalena in Palestina aan boord ging van een onbevaarbare boot en uiteindelijk van boord ging in het zuiden van Frankrijk, in de buurt van Marseille. Schalckens scherpzinnige weergave van de bekering van Maria Magdalena is een uitstekende illustratie van de manier waarop ze werd bekeken en geïnterpreteerd ten tijde van de contrareformatie, toen men dacht dat ze de eenheid belichaamde van het sensuele, profane leven en het spirituele leven. van de Kerk. Het was in Magdalena dat de in de oudheid gewaardeerde vrouwelijke schoonheid werd verenigd met de christelijke idealen van bekering en verzoening. Schalcken deed veel moeite om haar sierlijkheid uit te beelden: ze draagt alleen een wit hemd, aan de bovenkant losgemaakt, en heeft een ruime blauwe stof over haar benen gedrapeerd. Er kon geen aanstoot worden genomen aan de gedeeltelijke naaktheid van de Magdalena, omdat boetedoening en naaktheid met elkaar verbonden waren. Het mooie en nauwelijks verborgen lichaam van de bekeerde vrouw werd beschouwd als een 'heldhaftig naakt' waarin de figuur op een afstand werd geplaatst en omgeven door een spirituele gloed. Schalcken versterkte dit effect door het stralende licht van de hemel op haar te laten schijnen. Als onderwerp was Maria Magdalena zeker geen nieuwigheid in het oeuvre van Schalcken . Op minstens tien schilderijen is de boetvaardige Magdalena te zien, hoewel ze allemaal worden gekenmerkt door eenvoudige iconografie, waarop de heilige biddend te zien is bij het licht van een lamp of kaars, met een schedel of de bijbel binnen handbereik. Geen van zijn andere werken waarin Maria Magdalena wordt afgebeeld, kan qua rijkdom aan picturale elementen worden vergeleken met het hier afgebeelde schilderij. Schalckem is erin geslaagd verschillende lichtbronnen te produceren. Naast natuurlijk licht van links is er naast de hoofdpersoon het licht van een olielamp - zoals te verwachten in het werk van Schalcken. De derde en belangrijkste lichtbron (en niet alleen in iconografische zin) roept goddelijke interventie op. Hemels licht schijnt vooral op het voorhoofd van Magdalena, een indicatie dat ze nu op het punt staat een spiritueel leven te beginnen dat de afwijzing van alle aardse pracht vereist. Uitvoerige informatie over dit werk is te vinden op The Leiden Collection. |
|
Godefridus Schalcken (1643-1706)
De bekering van Maria Magdalena (1700) Olieverf op doek, 95 x 69 cm The Leiden Collection |