Paul Verheijen
Hoofdmenu Zoeken Aanvullingen E-mail Actueel Site info Bijbel Exposities Films Heiligen Steden Kunstenaars Boeken Exegese


Hoofdmenu Aanvullingen E-mail Site info Actueel

ANTONIUS VAN PADUA

Beste Vrind ...

Van augustijn naar franciscaan

In 1195 wordt in Lissabon een zekere Fernandez Martin de Bulhom geboren.
Al op zijn vijftiende trad deze jonge edelman in bij het augustijner klooster in zijn geboortestad.
Twee jaar later ging hij theologie studeren in Coimbra.
De overbrenging in 1220 van de lichamen van vijf uit Coimbra afkomstige franciscaanse minderbroeders, die in Marokko als missionarissen gemarteld en omgekomen waren, bracht hem op het idee over te gaan tot hun orde.
Hij kreeg de kloosternaam Antonius, naar Antonius Abt, patroon van het klooster in Coimbra.
Naar Marokko gereisd moest Antonius, ziek geworden, dit land echter spoedig weer verlaten.
Op de terugweg was schipbreuk de reden dat hij via Sicilie naar Assisi trok.
Hij ontmoette er Franciscus die hem de opdracht gaf theologie te doceren in het klooster te Bologna, waarbij hij ook succesvolle preekreizen tegen katharen en Albigenzen in Noord-Italië en Zuid-Frankrijk en volksmissies in Italië ondernam.
De laatste twee jaren van zijn leven werkte hij te Padua waar hij, door velen bewonderd en vereerd, in 1231 stierf en waar zijn relieken sinds de overbrenging ervan zo'n dertig jaar later rusten in zijn kerk die simpelweg `Il Santo' wordt genoemd, als ware hij de enige heilige ter wereld.
Padua werd hierdoor qua grootte, na Rome en Lourdes, het derde bedevaartsoord ter wereld.

Volksheilige

In tegenstelling tot die van menig vroeg-christelijke heilige is de legendevorming rond Antonius vaak door propaganda van latere ordebroeders, bijna op de voet te volgen.
Al een jaar na zijn dood verscheen de Legenda Assidua.
Pas in de 14e eeuw werd echter over wonderen en verschijningen van de heilige na zijn dood verteld en werden onder invloed van franciscaanse prekenverzamelingen ook berichten over wonderen tijdens zijn leven in het levensverhaal ingelast.
Met de toenemende verering, eerst in Padua en omgeving en in de orde, daarna in Italië en Lissabon, en in de 16e eeuw over heel de Kerk, kregen de legenden de overhand, wat tot in het begin van de 20e eeuw voortduurde.
Hierbij leidde vooral de legende van de verschijning van het Kind Jezus tot vele (zoete) afbeeldingen van Antonius met het kind op zijn arm.
Parallel aan deze ontwikkeling onder het gewone kerkvolk, dat de franciscaanse volksheilige vanaf de 15e eeuw vereerde - onder meer op Antoniusdinsdagen, de weekdag die speciaal aan hem was gewijd, en door het Antonius-brood, een aalmoes voor de arme ter ere van de heilige - liep de geleidelijke verdringing van de verering van Antonius Abt.

Hieronder een lijstje met enkele scènes uit de vele legenden.
  • preek tot de vissen toen de mensen niet kwamen (naar analogie van die van Franciscus tot de vogels)
  • de wrede tiran Ezzelino III da Romano (1194-1259) vaardigt op verzoek van Antonius een wet uit die het verbiedt schuldenaars die hun schuld niet kunnen aflossen van hun vrijheid te beroven
  • vondst van het hart van een gestorven gierigaard in zijn schatkist tijdens Antonius' preek bij de uitvaart over een uitspraak van Jezus in Lucas 12:34: Waar jullie schat is, daar zal ook jullie hart zijn
  • genezing van een jongen die zijn moeder had geschopt en daarom zijn been had afgehakt vanwege de uitspraak van Jezus in Matteüs 5:29: Je kunt immers beter een van je lichaamsdelen verliezen dan dat heel je lichaam naar de Gehenna gaat (afbeelding links)
  • genezing van een door haar man verwonde vrouw (afbeelding midden)
  • getuigenis van een baby waaruit de onschuld van diens van echtbreuk beschuldigde moeder bleek (afbeelding rechts)
  • beker die viel maar niet brak
  • kniebuiging van de ezel die na drie dagen zonder eten toch niets nam van het voorgeworpen voer maar eer betuigde aan een hostie die Antonius hem voorhield, waarop een ketter zich bekeerde
  • heimelijke verschijning van het kind Jezus in een stralend licht tijdens een verblijf bij een gastheer in Limoges
  • een gestolen geliefd psalmcommentaar van Antonius wordt door een dief terugbezorgd, daartoe gedwongen door de duivel zelf
  • de laatste jaren van zijn leven bracht hij door, levend en prekend in een amandelboom
  • (postume wonderen) de redding van een schip in nood en een dodenopwekking te Lissabon.
Geen wonder dus, dat Antonius zoveel lieden moest beschermen, zoals verliefden en echtparen, vrouwen en kinderen, reizigers en porseleinwerkers, en moest behoeden tegen demonen, onvruchtbaarheid, schipbreuk, koorts, oorlog en pest.
Met name werd hij aangeroepen wanneer iemand een geliefd of kostbaar voorwerp kwijt was.
Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik mijn .... vind.

Antonius werd een jaar na zijn dood al heilig verklaard en kreeg als kerkelijke feestdag 13 juni.
In 1946 werd Antonius door Pius XII verheven tot kerkleraar.
Titiaan (Tiziano Vecelli of Vecellio) (circa 1487 – 1576)
Cyclus Antonius van Padua
Fresco's (1511)
vlnr
- Genezing jongen met afgehakte voet
- Genezing van een gewonde vrouw
- Getuigenis van een baby
Padua - Scuola del Santo
2016 Paul Verheijen / Nijmegen