GIAN LORENZO BERNINI

Visioen van Maria Magdalena de'Pazzi

Religieuze anorexia

Catarina de'Pazzi (1566-1607) legde met zestien jaar de gelofte van eeuwige maagdelijkheid af, koos de naam zuster Maria Magdalena, werd karmelietes in het klooster Santa Maria degli Angeli in Florence en had door haar anorexia religiosa zoveel mystieke ervaringen dat ze tot de grote mystici van de kerk wordt gerekend. Ze onderging groot geestelijk en lichamelijk lijden, had de stigmata en leefde op water en brood. Kort na haar professie in 1584 had ze veertig dagen lang extases, door haar medezusters opgetekend in het mystieke werk I quaranta giorni, dat van invloed is geweest op de Europese religieuze literatuur. Hoewel ze ook wordt beschreven als een sadomasochist, omdat ze andere nonnen geselde, werd ze in 1669 heilig verklaard en staat ze op heiligencanon op 25 mei. Haar onbedorven lichaam rust in een kostbare kristallen schrijn in het eerder genoemde karmelietessenklooster.
In de iconografie wordt ze vrijwel altijd afgebeeld in verband met haar visioenen. De tekening van Gian Lorenzo Bernini toont een van de visioenen van Catarina de'Pazzi: Christus aan het kruis, overvloedig bloedend uit zijn wonden om de zonden van de mens weg te nemen. Pazzi en een engel laven zich aan het bloed. Filippo Baldinucci (1624-1697), de eerste biograaf van Bernini, schrijft dat Bernini een geschilderde versie aan het voeteneind van zijn sterfbed had.

Kostbaar Bloed

U verdient het om de boekrol te ontvangen en zijn zegels te verbreken. Want u bent geslacht en met uw bloed hebt u voor God mensen gekocht uit alle landen en volken, van elke stam en taal.
^{(Openbaring 5,9)}

Dit bijbelcitaat was voor Pius IX (paus van 1846-1878; feestdag 7 februari) in 1849 de reden om het Feest van het Kostbaar Bloed van Jezus in te stellen voor de eerste zondag in juli en door Pius X (paus van 1903-1914; feestdag 21 augustus) vastgesteld op 1 juli. Niet onbelangrijk daarbij was dat Pius IX na zijn vlucht in 1848 voor de revolutie een jaar later behouden terugkeerde, een wel heel concrete invulling van het verlost worden door Christus' bloed. Misschien was dit laatste de reden dat het feest bij de kalenderhervorming van 1969 weer werd geschrapt.
Eeuwen eerder ging het verhaal dat graaf Diederik van den Elzas in 1150 in de kapel van zijn kasteel in Brugge een flacon bewaarde dat een beetje bloed van Christus bevatte dat bij de kruisafneming door Josef van Arimatea eerbiedig was opgevangen, hetgeen leidde tot de Bloedprocessie aldaar (en ook elders).
Dit alles zonder rekening te houden met de opvatting van sommige theologen dat bij Christus' verrijzenis al zijn bloed in zijn lichaam was teruggekeerd. Het kan vreemd gaan met de verering van relieken.

Gian Lorenzo Bernini (1598-1680)
Sanguis Christi (±1670)
Bruine inkt op papier, 39 x 25 cm
Haarlem - Teylers Museum