Paul Verheijen

DAS NEUE EVANGELIUM / THE NEW GOSPEL

Jezus als Afrikaanse migrant

Film & activisme

De politiek geëngageerde Zwitserse theaterregisseur Milo Rau (1977) verplaatst in deze film het lijdensverhaal van Jezus naar Afrikaanse migranten in Italië en combineert zo filmdrama en activisme.
De rollen liet hij invullen door werkelijke Afrikaanse vluchtelingen.
De film werd opgenomen in Matera waar Pier Paolo Pasolini zijn Il Vangelo secondo Matteo opnam en Mel Gibson zijn Passion of the Christ.

De acteurs kijken als voorbereiding op hun rol ook naar Pasolini's klassieker en diens Jezus, de toenmalige Spaanse student Enrique Irazoqui, vervult nu de rol van Johannes de Doper.

Matera, gewijde grond dus voor filmmakers, maar ook grond waar Afrikaanse migranten voor nog geen vier euro per uur in de brandende zon tomaten staan te plukken.
Toen Rau ontdekte hoe deze mensen in krotjes zonder water of elektriciteit leefden, besloot hij Jezus en zijn apostelen hier te rekruteren.
De rol van Jezus ging naar de Kameroense activist Yvan Sagnet.
Zijn strijd voor een waardig menselijk bestaan paste volgens Rau goed in de evangelische gedachte.
Rau kiest partij voor de landarbeiders, vaak illegale vluchtelingen die op Zuid-Italiaanse boerderijen worden uitgebuit.

Onwettig

Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen.
(Matteüs 5,17)

Vanuit deze bijbeltekst maakte Rau zijn film, die hij zelf een 'utopische documentaire' noemt.
Jezus wees erop dat de wet weliswaar klopte, maar dat de praktijk te wensen over liet, zoals ook nu de omstandigheden van vluchtelingen onwettig zijn, maar er desondanks niets tegen ondernomen wordt.

Modern Europa

De bekende elementen uit het lijdensverhaal verhuisde Rau naar onze tijd.
Zo werd de intocht in Jeruzalem bijvoorbeeld een protestmars door Matera.
En in een supermarkt koelen de hoofdpersonen hun woede op de schappen goedkope tomaten, symbool van hun ellende, waarin we de echo zien van Jezus' tempelreiniging.

Aldus ontstaat een portret van een modern Europa, waarin thema's als globalisering, immigratie, uitbuiting en racisme worden aangesneden.
De verrijzenis ontbreekt bij Rau, omdat hij die te kitscherig vond, hoewel hij niet schroomt zijn acteurs - gehuld in linnen doeken - veelbetekend naar de hemel te laten kijken en daar het Stabat Mater van Pergolesi als soundtrack te gebruiken.

Citaten

Zoals de film van Pasolini een Marxistische teneur had, zo keert het evangelie van Milo Rau zich tegen het hyperkapitalisme, waarin mensen als grondstof worden vermalen. Minder militant, maar onmiskenbaar. Op die momenten is de film op zijn best. Rau weet zijn hoofdrolspelers, onzichtbare slachtoffers van moderne slavernij, langzaam te transformeren tot iconen.
(Herien Wensink in De Volkskrant, 25 maart 2021, waardering: ***)

Credits

Regie Milo Rau
Acteurs Yvan Sagnet (Jezus)
Maia Morgenstern (Maria)
Enrique Irazoqui (Johannes de Doper)
Marcello Fonte (Pontius Pilatus)
Scenario Milo Rau
Camera Thomas Eirich-Schneider
Muziek Vinicio Capossela
Elia Rediger
Productiemaatschappij Fruitmarket Kultur und Medien
Langfilm
International Institute of Political Murder (IIPM)
2016 Paul Verheijen / Nijmegen