Paul Verheijen

FRA ANGELICO

Linaioli triptiek


Gilde van de linnenwerkers

Het tabernakel is gemaakt voor de residentiezaal van de Linaioli, het gilde van linnenarbeiders in Florence, aan de voormalige Oude Markt. De marmeren delen werden uitgevoerd door Simone di Nanni da Fiesole, in opdracht van Lorenzo Ghiberti. Het contract voor de interne schilderijen werd op 2 juli 1433 door Angelico ondertekend voor een totaal van 190 gouden florijnen.
Mogelijk is dat de marmeren lijst de maat had van een reeds bestaand schilderij, dat later werd vervangen door die van Fra Angelico, of dat de maat was geïnspireerd door die van de beelden in de nissen van Orsanmichele in Florence.
Het tabernakel is samengesteld uit een rechthoekig marmeren frame, met een driehoekige top met een gebeeldhouwde mandorla die een zegende Christus en cherubijnen uitbeeldt. In het midden, in een gewelfde opening, bevindt zich Fra Angelico's paneel van de Maestà met in een boog daaromheen twaalf musicerende engelen.
Op de zijpanelen zijn links Marcus en rechts Petrus afgebeeld in gesloten toestand en geopend zien we Johannes de Doper links. Onduidelijk is of rechts wederom Marcus is afgebeeld, of dat het Johannes de Evangelist is.

Het middenpaneel, hoewel beschadigd, heeft een stijl die lijkt op Fra Angelico's vroege werken, met een marmeren trede waarboven de troon staat. De twee draperieën zijn misschien een hint naar de textielactiviteiten van het gilde. Daarachter bevindt zich een blauw geschilderd plafond met sterren en de duif van de Heilige Geest.

De predella


Petrus geeft onderricht in aanwezigheid van Marcus

Aanbidding van de Wijzen uit het Oosten

Martelaarschap van Marcus

Madonna dell'Umiltà

Het hier afgebeelde paneel heeft waarschijnljk deel uitgemaakt van een soortgelijk tabernakel als het Linaioli triptiek. De overige panelen hiervan zijn echter niet geïdentificeerd.

In plaats van twaalf musicerende engelen in een boog om de Madonna, zien we nu twee ervan aan het voeteneinde. Drie andere engelen houden het gouden kleed vast achter de Madonna waardoor de afbeelding diepte krijgt.

Dit type afbeeldingen wordt 'Maagd van de Nederigheid' genoemd omdat ze is gezeten op een kussen op de grond.

Dit type afbeelding werd mede gepopulariseerd door de bedelorden, met name de dominicanen, de orde waartoe Fra Angelico behoorde.
Fra Angelico (±1395-1455)
Tabernacolo dei Linaioli (1433)
Paneel, 292 x 176 cm (gesloten)
Florence - Museo San Marco (Pelgrims hospice)

Madonna dell'Umiltà (1433-35)
Tempera op paneel, 99 x 49 cm
Barcelona - Museu Nacional d'Art de Catalunya (Collectie Thyssen-Bornemisza)
2016 Paul Verheijen / Nijmegen