FRA BARTOLOMEO
Bewening
Twee keerFra Bartolomeo schreef volgens bronnen in dezelfde periode twee keer een schilderij met een Pietà als onderwerp: een voor het hoogaltaar van de kloosterkerk in Certosa di Pavia en het andere voor de kerk San Gallo buiten de muren in Florence. Ondanks het feit dat de dode Christus op de schoot van zijn moeder rust, is er geen sprake van een Piëta in strikte zin, vanwege andere personen die het lichaam van Christus ook bewenen. |
Pavia Pietà
Het eerste werk (gewoonlijk de Pavia Pietà genoemd) moest volgens het contract een pietà worden
[...] met de Heilige Maagd gezeten met het allerheiligste lichaam van Onze Heer Jezus Christus, haar zoon, in haar armen, met de figuur van de heilige Antonius Abt rechts, en aan de andere kant, namelijk links, de figuur van de heilige Paulus, de eerste onder de heremieten, en met decoratieve engelen en andere figuren.Het paneel dat ook past binnen het thema van de Sacra Conversazione is echter nooit voltooid en verloren geraakt. Wat resteert is een anonieme getekende kopie. Hier zien we aan de buitenzijde Antonius Abt en Paulus van Thebe, maar in weerwil van het contract van plaats gewisseld. De 'andere figuren' staan aan de binnenzijde en kunnen op de kopie worden geïdentificeerd als Nikodemus met de hamer en nijptang links en Josef van Arimatea met spijkers en doornenkroon rechts. Het bovendeel van de kopie bevat geen 'decoratieve engelen' wat zou kunnen betekenen dat deze kopie is getekend toen het schilderij nog niet af was. |
Pitti PietàHet tweede werk (ook bekend als de Pitti Pietà) beschreef Giorgio Vasari in zijn Vite:[...] en zo nog een van een Maagd met haar Zoon in de armen, en twee heiligenkoppen, thans bij de zeer voortreffelijke messer Lelio Torrelli, eerste secretaris van de zeer doorluchtige hertog Cosimo, wie het wegens het talent van Fra Bartolomeo bijzonder dierbaar is, aangezien hij behagen schept in de mannen van dit vak, trouwens in alle fraaie vernuften, en hen bemint en begunstigt.Dit werk is in eerste instantie ook onvoltooid gebleven, maar wel bewaard gebleven omdat het werd afgemaakt door Giuliano Bugiardini (1475-1555) die meer werken uit het atelier Mariotto Albertinelli en Fra Bartolomeo voltooide. In zijn korte biografie van Giuliano Bugiardini beschrijft Vasari het werk nu als volgt: Op dit paneel is de dode Christus, de Magdalena die zijn voeten omhelst en Johannes de Evangelist die zijn hoofd vasthoudt en hem boven een knie ondersteunt. Verder ook Sint-Petrus die huilt en Sint-Paulus die zijn armen spreidt en zijn dode heer aanschouwt. En inderdaad, Giuliano behandelde dit paneel met zoveel liefde en met zoveel voorzichtigheid en verstand, dat zoals het toen was, zo zal het altijd en met recht hoog geprezen worden. 
Deze Pietà is geen heilig gesprek.
Ditmaal ligt het lichaam van Christus op de grond en zit Maria achter hem geknield. Het paneel werd na 1610 tot ongeveer 2/3 van de oorspronkelijke hoogte ingekort en de figuren van Petrus en Paulus samen met de achtergrond zwart overgeschilderd. Na een restauratie tussen 1986-88 is deze zwarte achtergrond weer verwijderd. De gezichten van beide heiligen bleven helaas half afgesneden. |
|
Fra Bartolomeo (1472-1517)
Pavia Pietà (anonieme kopie) (16e eeuw) Pen in bruine inkt, bruin gewassen, op wit papier, 31 x 24 cm Parijs - École nationale supérieure des Beaux-Arts Pitti Pietà (1511-13) Paneel, 158 x 199 cm Florence - Palazzo Pitti (Galleria Palatina) |