CARAVAGGIO
Aanbidding herders met Laurentius en Franciscus
Maffia en varkensHet hier afgebeelde schilderij van Caravaggio werd in de nacht van 17 op 18 oktober 1969 door de maffia gestolen uit het Oratorio di San Lorenzo in de Siciliaanse hoofdstad en opgeslagen in een stal. Daar werd het aangevreten door muizen en varkens. De restanten van het geruïneerde schilderij zijn vervolgens verbrand. Dit stond althans in uitgelekte verslagen van het verhoor van een maffia-spijtoptant, waarover de Italiaanse krant la Repubblica op 2 december 2009 berichtte. Kunsthandelaren schatten de waarde van de Natività van Caravaggio op 30 miljoen euro. De Italiaanse politie is er decennialang naar op zoek geweest.Een kopie met iets andere maten (280 x 210 cm) bevindt zich in het Museo Civico in Catania. In 2015 zag een omvangrijk artistiek en technologisch project het daglicht toen een uiterst gedetailleerde digitale reproductie van het schilderij aan het publiek werd onthuld, precies op de locatie waar het origineel was verdwenen. Een jaar later werd een documentaire uitgebracht, getiteld Operazione Caravaggio, die zowel het verhaal van het schilderij als van de moderne kopie vertelt. |
Toegevoegde heiligenCaravaggio schilderde zeven figuren, met in het midden de Maagd Maria die haar pasgeboren kind aanschouwt, liggend voor haar op stro en bedekt met een witte doek.Boven hen draagt een engel een banderol met in het Latijn de tekst Gloria in Eccelsis Deo, eer aan God in den hoge. De engel legt met zijn handen een directe verbinding tussen God in de hemel en de aardse Christus, een verbinding die dankzij Maria tot stand komt. Franciscus staat aan de rechterkant in een bruine pij, en Laurentius aan de linkerkant met de dalmatiek van een diaken en leunend op een rooster, het attribuut van zijn martelaarschap. Zij zijn anachronistisch aan het tafereel toegevoegd omdat de opdracht voor het schilderij werd gedaan door de Compagnia di San Francesco voor het altaar van het Oratorio di San Lorenzo. Deze Compagnia werd opgericht in 1564. De leden ervan waren grotendeels afkomstig was uit de gelederen van de Genuese kooplieden die in Palermo waren gevestigd. Hun basisplaats was het oratorium in de onmiddellijke nabijheid van de basiliek van San Francesco. Omdat Franciscus ook in verband wordt gebracht met de traditie van een levende kerststal, lag het voor de hand dat de geboorte van Christus het onderwerp van het schilderij moest worden. De zijmuren van het oratorium waren oorspronkelijk versierd met geschilderde scènes uit de levens van de twee titulaire heiligen, die later werden vervangen door stucwerkreliëfs van Giacomo Serpotta (Malignaggi). De Genuese kooplieden in Palermo hadden nauwe familiebanden en verreikende contacten met Rome, Napels en Messina, waardoor Caravaggio's opdracht mogelijk tot stand is gekomen. Net voorbij Laurentius strekt zich de kop van de os uit. Wie van de twee andere mannen zou Jozef kunnen zijn? Op de voorgrond zit een man met zijn hoofd naar rechts gedraaid alsof hij in gesprek is met de ietwat verbaasd kijkende oude man met staf geheel rechts. Hij wijst met zijn hand naar de pasgeboren Christus. Het lijkt dat er timmermansgereedschap aan zijn voeten ligt. Dan zou hij Jozef kunnen zijn. Daartegen pleit zijn enigszins jeugdige voorkomen. In dat geval past de oudere man beter bij de traditionele iconografie van Jozef. |
|
Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)
Natività con i Santi Lorenzo e Francesco di Assisi (1609) Olieverf op doek, 268 x 197 cm Palermo - Oratorio di San Lorenzo (digitale kopie) |