CARAVAGGIO
Hiëronymus
Veel versiesCaravaggio schilderde de heilige Hiëronymus minstens acht keer, maar slechts drie werken zijn bewaard gebleven. Of dit onderwerp een persoonlijke keuze was of geschiedde op verzoek van klanten is onbekend. Op de hieronder getoonde drie werken beeldt hij hem als de Vulgaatvertalende kamergeleerde en als een oude man met een versleten lichaam, dat heeft geleden onder de vele zelfkastijdingen. Zijn rode gewaad, later de kleur van de kleren van een kardinaal, verwijst naar de periode dat hij secretaris van Damasus I was. |
1 - Mediterend Op dit werk houdt Hiëronymus zijn rechterhand tegen zijn borst. Suggereert Caravaggio hierdoor dat zich hierin een steen zit waarmee Hiëronymus zichzelf kastijdt? Mediterend kijkt hij voor zich uit naar de schedel die op tafel ligt. Om zijn heupen heeft hij een lendendoek gewonden en een zware mantel met diepe plooien waarvan het uiteinde over de tafel gedrapeerd is. Het oplichtende rood vormt het enige kleuraccent in het schilderij. |
2 - Schrijvend Scipione Borghese (1577-1633) was een Italiaanse kardinaal, kunstverzamelaar en mecenas. Als lid van de familie Borghese was hij de beschermheer van Caravaggio, maar ook van Bernini. Zijn nalatenschap is de oprichting van de kunstcollectie in de Villa Borghese in Rome. Omdat deze versie van Hiëronymus zich nog steeds in de Villa Borghese bevindt, is het schilderij waarschijnlijk voor Scipione Borghese vervaardigd. Mediterend, lezend en schrijvend slijt Hiëronymus zijn dagen in absolute eenzaamheid, de schedel als memento mori onder handbereik. Hij buigt zich over een oud boekdeel, verdiept in zijn studies. Gedrapeerd in een volumineuze rode mantel zit hij aan een eenvoudige tafel die onder in beeld verdwijnt. Aan het dichtstbijzijnde uiteinde, gerangschikt in de vorm van een stilleven, bevinden zich nog twee boeken met een inktpot en een schedel erop. In gedachten verzonken, is Hiëronymus gestopt met het opschrijven van zijn vertaling van de Vulgaat: zijn uitgestrekte rechterhand, die op zoek was naar de inktpot aan de andere kant van de tafel, lijkt midden in een beweging stil te staan. Zijn gebogen hoofd suggereert in eerste instantie dat hij leest in het boek dat voor hem ligt. Alleen is zijn blik geheel naar binnen gericht, vervoerd in extase. Zijn kale schedel en de schedel op tafel heeft Caravaggio betekenisvol bijna in een lijn horizontaal naast elkaar geplaatst. In het schilderij heeft hij twee picturale tradities met elkaar verbonden. De grote geleerde wordt aan het werk getoond met zijn beroemde vertaling van de bijbel en verschijnt tegelijkertijd in de gedaante van de ascetische boetvaardige en mystieke godzoeker. Dit alles wordt in grote vormen gezet: de zware boekdelen en stoffen heeft Caravaggio geschilderd met krachtige penseelstreken alsof het plooien van zware gordijnen zijn. |
3 - Mediterend en schrijvend Op deze versie zit Hiëronymus op een spartaans bed aan zijn houten schrijftafel, evenwijdig aan het beeldvlak. Zijn kardinaalshoed hangt nog net te zien aan de achterwand. Zijn naakte bovenlichaam wordt gekenmerkt door strikt ascetisme en zijn onderlichaam is gewikkeld in een witte lendendoek en een lichtgevende rode mantel. Gegrepen door goddelijke inspiratie, heeft Hiëronymus zich zojuist naar rechts gekeerd om verder te gaan met het schrijven van zijn Latijnse vertaling van de Bijbel, de Vulgaat. Met de veer in zijn rechterhand schrijft hij zijn vertaling in het boek dat voor hem open ligt, terwijl hij in zijn linkerhand een steen vasthoudt die hij gebruikt voor zelfkastijding. Verder naar rechts liggen nog een steen, een schedel en een crucifix die boven de rand van de tafel uitsteekt, allemaal verwijzingen naar ascese, meditatie en boetedoening, en ten slotte een enkele kandelaar. Bijzonder indrukwekkend is het gezicht van Hiëronymus, diep gegroefd, verrukt van extase en geheel vergeestelijkt. Het wapen in de rechter benedenhoek van dit werk is dat van Ippolito Malaspina (1544-1624), prior van de Orde van de Ridders van Sint-Jan (de Ridders van Malta) in Napels. Malaspina was een bloedverwant van Caravaggio's Napolitaanse beschermheer Ottavio Costa. Het is mogelijk dat Malaspina hier zichzelf heeft laten afbeelden als de heilige Hiëronymus. Malaspina was niet alleen een beroemd krijgsman, maar ook belast met de zorg voor armen, wezen en weduwen. Het schilderij was misschien bedoeld om juist dit aspect van zijn werk én de ascese van de Orde te benadrukken. 
Gesuggereerd is ook dat hier is afgebeeld Malaspina's vriend Alof de Wignacourt (1547-1622).
Hij was grootmeester van de Maltezer Orde vanaf 1601 tot aan zijn dood. Nadat hij Caravaggio uit Italië naar Malta had gehaald bleef hij hem steunen, ondanks de vele grillen die Caravaggio had. Caravaggio schilderde hem rond dezelfde tijd als deze Hiëronymus. Of is Hiëronymus' zongebruinde gezicht 'gewoon' van een model? Afbeelding: Caravaggio - Portret van Alof de Wignacourt met zijn page (1607-08), olieverf op doek, 195 x 134 cm, Parijs - Louvre |
|
Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)
1 - (1605-06) - Olieverf op doek, 110 x 81 cm Montserrat - Museu del Monasterio de la Virgen Santa Maria 2 - (1605-06) - Olieverf op doek, 112 x 157 cm Rome - Galleria Borghese 3 - (1607-08) - Olieverf op doek, 117 x 157 cm La Valletta - St. Johns Museum |