FILIPPO LIPPI
Annunciatie
Maria-vereringDe Florentijn Filippo Lippi was korte tijd karmeliet en schilderde nogal wat werken ter ere van Maria. In zijn vermoedelijk laatste fresco, geschilderd in de absis van de Cattedrale di Santa Maria Assunta in Spoleto met een voorstelling van de Dood van Maria, liet hij (daarom?) zijn eigen portret na in het personage dat wijst naar het sterfbed van Maria.Op het hier afgebeelde altaarstuk schilderde hij een Annunciatie. Het retabel bevatte vermoedelijk een uit drie panelen bestaande predella eronder. Het retabel zit vol symbolen. De kleur rood van Maria's onderkleed staat voor het aan God gewijd zijn, en het blauw van het bovenkleed dat zij door God is begenadigd. De viooltjes naast de lessenaar staan voor innerlijke reinheid. Opvallend is dat Gabriël zich niet zozeer vertoont als aartsengel, maar meer als onderdanig meisje. Liet Lippi zich hier inspireren door Annunciatie-voorstellingen van Fra Angelico of wilde hij de tederheid van de blijde boodschap aan Maria uitdrukken? En maakt de rode gloed op het witte kleed Gods aandacht duidelijk? Gabriël is priesterlijk gekleed. Dit doet denken aan de middeleeuwse idee dat de engelenhiërarchie in de hemel overeenkomt met de kerkelijke hiërarchie op aarde. Als teken van verbondeheid met Maria draagt Gabriël rozen in het haar en als teken van haar kuisheid een enorm lange witte lelie in de linkerhand. Een tweede engel zien we in de deuropening links. Te midden van andere engelen zit God de Vader op wolken. Op een lichtstraal stuurt hij zijn levenscheppende geest naar het hart van Maria in de vorm van een witte duif. De voorkamer komt uit in drie arcades - symbolen van de Drie-eenheid - en loopt door naar een omheinde tuin die met de alleenstaande boom in het midden (de Levensboom?), kan worden geïnterpreteerd als een paradijs dat dichtbij de plaats ligt waar Jezus Christus verschijnt. Maar de tuin is ook een Hortus Conclusus, een symbool van Maria's goedbewaakte maagdelijkheid. |
Predella Helemaal rechts bewonen paren herten en ooievaars, of reigers, het landschap, dat wordt gescheiden door een beek. Filippo Lippi toont op een originele en artistieke manier het heilige karakter van de ontmoeting, door de dienares die achter Anna staat in een houding van verwondering en respect te schilderen. Dit paneel toont dan de relatie tussen de passieve conceptie van Maria en de actieve conceptie van Jezus op het hoofdpaneel. Het rechterpaneel beeldt een vrij traditionele voorstelling van de geboorte van Jezus uit, met een duttende oude Jozef, een os en een ezel en Maria in aanbidding voor haar Kind. Het middenpaneel van de predella is verloren gegaan. Vermoedelijk zal het een scène geweest zijn uit het leven van Maria (haar geboorte?).  |
|
Filippo Lippi (±1406-±1469)
Annunciazione (±1443) Populierhout, 203 x 186 cm München - Alte Pinakothek L'incontro alla Porta d'Oro Populierhout, 22 x 50 cm (predellapaneel links) Oxford - Ashmolean Museum Natività di Gesù Populierhout, 23 x 55 cm (predellapaneel rechts) Washington - National Gallery |