Prefect - De vrouw van Pilatus - Rehabilitatie |
PrefectIn 1961 ontdekten archeologen een brok zwarte kalksteen in Caesarea Maritima, een Romeinse stad uit de oudheid aan de kust van Israël.De steen was in het Latijn geschreven en maakte onderdeel uit van treden die leidden naar het amfitheater aldaar. Gedeeltes van de inscriptie konden nog worden gelezen: TIBERIEUM NTIUS PILATUS ECTUS IUDAEE De gereconstrueerde inscriptie maakt melding van het feit dat Pontius Pilatus, prefect van Judea, een Tiberieum (dit in het Latijn unieke woord slaat vermoedelijk op een gebouw ter ere van keizer Tiberius) heeft opgericht. Pilatus was dus prefectus, een titel die door de Romeinen gebruikt werd voor diverse hoge en lage leidinggevende ambten. In vage functieomschrijvingen van Pilatus komen we ook wel de termen ‘landvoogd’ of ‘procurator’ tegen. Pilatus' naam is onlosmakelijk verbonden met de kruisiging van Jezus. Hij was benoemd door een zekere Sejanus, zijn vriend die minister van keizer Tiberius was. Deze Sejanus werd in het jaar 31 geëxecuteerd wegens verraad. Pilatus werd als zijn vriend ook verdacht. Door zijn wrede manier van optreden was hij een gehaat man onder de joden. Vanuit Caesarea deed hij pogingen zijn joodse onderdanen te provoceren of te intimideren. Hij wordt beschreven als van nature onbuigzaam en eigengereid. Onder zijn verschrikkelijk wrede, wrokkig en wraakzuchtig beleid vinden vele vormen van wangedrag plaats als corruptie, geweld, diefstal, mishandeling en standrechtelijke executies. Berucht is het bloedbad dat hij laat aanrichten onder een groep Samaritanen. |
De vrouw van PilatusLaat je niet in met die rechtvaardige! Om hem heb ik namelijk vannacht in een droom veel moeten doorstaan', was de waarschuwing die Pilatus van zijn vrouw kreeg (Matteüs 27,19).In latere legenden kreeg zij verschillende namen waarvan Claudia Procula de meest bekende is (ook Procla, Procles of Perpetua). Op een merkwaardig Duits bidprentje uit 1820 staat zij vermeld als Sankta Johanna uxor Pilati. In de oosters-orthodoxe kerk heeft zij een feestdag in de liturgische kalender op 27 oktober. |
RehabilitatieBij de beschrijving van Pilatus in de vier evangeliën is het goed te bedenken dat in de tijd dat het christendom zich begon te verspreiden over het Romeinse Rijk de positie van de Romein Pontius Pilatus tamelijk gevoelig lag.Hij was het immers die Jezus ter dood had laten brengen. Pilatus wordt beschreven als een tamelijk ambivalent personage. De conclusie moet dan wel zijn dat er sprake is van een voor het prille christendom noodzakelijke rehabilitatie van Pilatus. Zijn in de evangeliën beschreven nogal ambivalente karakter is mogelijk het gevolg van die gewenste rehabilitatie die echter het feit van Jezus’ kruisiging niet kon wegpoetsen. Voor een Romeins bezettingsofficier die het liefst niets met joodse zaken te maken wil hebben, slaat Pilatus geen slecht figuur in de vier evangeliën. In sommige tradities groeide Pilatus zelfs uit tot heilige martelaar. Tot op heden vereert de Ethiopisch-orthodoxe Kerk hem als zodanig op 25 juni samen met zijn vrouw. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |