RAFAËL
Terranuova Madonna
Drie heilige kinderen
Deze tondo is genoemd naar de hertogen van Newfoundland die het werk in bezit hadden tot 1854. Tondo's waren zeer geliefd in Florence eind 15e/begin 16e eeuw in Florence. Rafaël schilderde het vermoedelijk kort na zijn aankomst in die stad. De invloed van Perugino maakt langzaam maar zeker plaats voor die van Leonarda da Vinci. Van hem stamt het detail van de extreem verkorte linkerhand van Maria. Vergelijk die met de linkerhand op Da Vinci's Grotmadonna'sen let ook op de rotsen. Infrarood studie van het schilderij laat zien dat Rafaël eerst een minder verkorte linkerhand heeft geschilderd.
Misschien stamt ook van Da Vinci de inval het Kind met over elkaar geslagen beentjes te schilderen. Die houding zou ook van Hans Memling afgekeken kunnen zijn. Naar Memling verwijst mogelijk ook de stad op de achtergron. In de ondertekening was die invoed nog duidelijker te zien. Typisch voor de zuidelijke schilderkunst is de toevoeging van heilige kinderen, vooral van Johannes de Doper. Hij houdt samen met het Kind Jezus een banderol vast waarop een deel van de tekst is te lezen: [Ec]CE AGNIUS, in de Vulgaatvertaling van Johannes 1:29 en 36, 'Zie het Lam Gods.' Wie is het derde - iconografisch gezien bijzondere - kind ter rechterzijde? Is het Johannes de apostel/evangelist of een andere apostel die beschouwd wordt als familie van Jezus? Hij heeft geen attribuut bij zich dat identificatie mogelijk maakt. Een aanwijzing zou een vermelding van Vasari in zijn Hij knoopte vriendschap aan met een aantal jonge schilders, onder wie Ridolfo Ghirlandaio en Aristotile San Gallo, en hij werd in die stad [Florence] zeer geëerd, met name door Taddeo Taddei, die hem altijd over de vloer en aan zijn tafel wenste, want hij was een groot liefhebber van mensen met talent; en om niet voor hem onder te doen in hoffelijkheid maakte Rafaël, die uitermate vriendelijk was, twee quadri voor hem, nog steeds in zijn eerste stijl, die hij aan Pietro [Perugino] had ontleend, maar toch ook met iets van die andere erin, die hij later al studerend nog veel verder zou ontwikkelen.Gesuggereerd is dat een van deze quadri voor Taddeo Taddei dit schilderij was, hetgeen wel lastig te rijmen valt met het Italiaanse woord quadro dat toch meer een vierkantig schilderij veronderstelt. Mocht het wel kloppen dan is het mysterieuze derde kind mogelijk de apostel Taddeüs. Zou de iets andere stijl waarover Vasari schrijft verwijzen naar de geschilderde linkerhand van de Madonna in Da Vinci-stijl? |
|
Raffaello Sanzio (1483-1520)
Madonna Terranuova (1504-05) Olieverf op tondopaneel, 89 cm doorsnee Berlijn - Gemäldegalerie |