Veel joodse mannen heten Simon. Zie daarvoor de pagina over de apostel Simon Petrus.
Op deze pagina gaat het over de andere apostel met de naam Simon. Hij wordt alleen in apostellijsten genoemd en treedt verder niet zelfstandig handelend op. Hij heet Simon de Zeloot in Lucas 6:15 en Handelingen 1:13) en Simon Kananeus in Matteüs 10:4 en Marcus 3:18.
Zeloot In de Griekse tekst luidt de bijnaam zèlootès dat vertaald kan worden met ijveraar, navolger, bewonderaar of aanhanger. De vraag is of de bijnaam verwijst naar de Zeloten, een bijzondere, niet al te vast omlijnde, groepering onder de joden in de 1e eeuw. Is de 'ijver' van deze Simon alleen religieus, of ook politiek? Was hij lid van de Zeloten, in de veronderstelling die deze in zijn tijd al bestond? In het Tweede Testamant is niets concreets te lezen over politieke opvattingen of eventuele tegenstellingen onder Jezus' apostelen.
Kananeus In Griekse handschriften luidt de naam kananaios of kananitès en in de Latijnse Vulgaatvertaling Cananaeus. Hoe moet je die bijnaam vertalen? Men vermoedt dat de naam een transcriptie is van het Aramese qan'an, dat ijveraar betekent.
Bij de behandeling van de apostelen Simon en Judas in hoofdstuk 155 'verklaart' de Legenda Aurea de naam 'Kananeus' als afkomstig uit Kana, de plaats waar Jezus water in wijn veranderde. Volgens een andere traditie was het de bruiloft van Simon zelf waar dit gebeurde.
Het ligt voor de hand te veronderstellen dat Simon de Zeloot en Simon Kananeus een en dezelfde apostel is, maar omdat er verder niets over hen verteld wordt in het Tweede Testament blijft dat ongewis.
Legendes zijn er wel over de apostel Simon en deze zijn vooral tegenstrijdig.
Hij is de opvolger van Jakobus als bisschop van Jeruzalem.
Hij trok naar Afrika en Groot-Brittanië om te preken, maar andere legendes beweren dat hij dat deed in Egypte of Perzië of Libië of Mauretanië.
De tot het christendom bekeerde jood Hegesippus beweerde in de tweede eeuw dat Simon in het jaar 107 op 120-jarige leeftijd is gestorven.
Hij onderging rond het jaar 70 de marteldood door (net als de profeet Jesaja) doormidden gezaagd te worden. De vaak uitzonderlijk grote (trek)zaag werd dan ook zijn attribuut en bijgevolg werd hij patroon van houtzagers.
Hij stierf de kruisdood tijdens een zonsverduistering, hetgeen gezien moet worden als een imitatio Christi.
Judas
Ook de naam Juda(s) is een veelvoorkomende joodse naam. Zie daarvoor de pagina over de apostel Judas Iskariot. De andere apostel Judas die in de apostellijsten van Lucas wordt genoemd (Lucas 6:16 en Handelingen 1:13), treedt verder ook niet zelfstandig handelend op. Lucas geeft hem de toevoeging 'van Jakobus'. Deze genitivus kan slaan op verschillende familieverwantschappen: broer van, zoon van, vader van, neef van. De schrijver van de Judasbrief noemt zich uitdrukkelijk de 'broer van' Jakobus. Dit lost echter weinig op, omdat ook de naam Jakobus een veelvoorkomende joodse naam is. Hij rekent zichzelf waarschijnlijk niet tot de apostelen (zie Judas 17), maar verschuilt zich achter de naam en de autoriteit van de apostel Judas.
In de apostellijsten van Matteüs en Marcus ontbreekt de naam van een tweede Judas. Zij vermelden wel een apostel met de naam 'Thaddaios' of (in andere handschriften) 'Lebbaios' (Matteüs 10:3 en Marcus 3:18), een naam die bij Lucas ontbreekt. Dit leidde al snel tot de conclusie dat Judas en Taddeüs een en dezelfde apostel zijn, maar ook dit is allerminst zeker. De eigennaam zou dan Judas zijn en Thaddaios een bijnaam, een vergrieksing van het Arameese woord tadda, 'de dappere'. En zo 'ontstond' de apostel Judas Taddeüs. Toch heeft Judas van Jakobus een eigen feestdag behouden op 19 juni.
Deze apostel zou door middel van een hellebaard zijn gedood, wat zijn attribuut tot gevolg had. De Legenda Aurea verbindt deze apostel met de Abgar-legende.
Duo
Het bovenstaande maakt duidelijk dat er volop onzekerheid bestaat over Simon en Judas, mede veroorzaakt door het feit dat het Tweede Testament verder zwijgt over deze apostelen. En zoals gewoonlijk gaat dan de legendevorming met verschillende en elkaar tegensprekende verhalen zijn gang.
Op een of andere manier waren ze bloedverwanten van Jezus en speelden zij als kinderen gezellig samen.
Zij behoorden tot de herders die Jezus bij zijn geboorte in Betlehem bezochten en tijdens Jezus' openbare optreden zijn zij bijgevolg reeds oude grijsaards.
Ze zijn doodgemarteld, ofwel gekruisigd, ofwel doormidden gezaagd.
Volgens de Legenda Aurea waren Judas en Simon broers van Jakobus de Mindere en werkten zij samen in onder meer in Perzië, waar de volgende gebeurtenissen plaatsvonden:
Het duo werd geconfronteerd met tovenaars. Zij vulden hun mantels met slangen en wierpen die naar de tovenaars met de woorden: 'In de naam van de Heer, sterven zult u niet, maar de slangen zullen u openrijten en u zult brullen van de pijn.' Na een gebed bevalen ze de slangen vervolgens hun vergif weer op te zuigen - met nog meer pijn voor de tovernaars - en naar hun holen terug te gaan.
Een door ontucht zwanger geworden meisje baarde op zekere dag een zoontje en belasterde een diaken dat hij haar verkracht zou hebben, waarop de ouders van het meisje nog dezelfde dag de diaken wilden doden. Maar Simon en Judas wisten dit te voorkomen door de één dag jonge zuigeling te vragen of de diaken dit had gedaan. De baby antwoordde: 'Deze diaken is kuis en onberispelijk en heeft nooit zijn vlees bezoedeld.'
Twee woeste tijgerinnen waren ontsnapt en verslonden iedereen die ze onderweg tegenkwamen, maar Simon en Judas maakten ze in naam van de Heer zo mak als schapen. Toen ze daarop het land wilden verlaten, bleven ze op verzoek van de mensen nog een jaar en drie maanden. En in die 15 maanden doopten zij meer dan 60 duizend mensen.
Twee zwarte, naakte moren kwamen op bevel van Simon en Judas uit afgodsbeelden tevoorschijn, sloegen die stuk waarna ze met gekrijs verdwenen. De tempelpriesters stortten zich vervolgens op de twee en maakten hen af. Op hetzelfde ogenblik scheurden blikseminslagen de tempel in drie stukken.
(Legenda Aurea 155,47-137)
De Voragine schrijft hierna nog dat in andere bronnen andere levenseindes van de twee apostelen worden genoemd.
Simon en Judas worden sinds onheuglijke tijden samen op 28 oktober in de liturgie gevierd. Relieken van hen worden bewaard in de Sint Pieter in Rome, Keulen, Hersfeld en Toulouse. Ook worden ze vaak samen als kerkpatronen gekozen, als duo afgebeeld en aangeroepen in geval van 'hopeloze aangelegenheden'. Iets historisch betrouwbaars over hen te kunnen zeggen, beschouw ik ook als zo'n hopeloze aangelegenheid.