ROGIER VAN DER WEYDEN
Bewening
Lange polsenDit kleine paneel van Rogier van de Weyden toont de bewening van Christus, een populair thema in de christelijke iconografie maar zonder letterlijk onderliggende bijbeltekst.Nadat Jezus van het kruis is gehaald, rouwen zijn vrienden en familie bij zijn gehavende, halfnaakte lichaam. Johannes de apostel/evangelist en Maria ondersteunen het lichaam van Jezus. Johannes ondersteunt met zijn rechterhand het lichaam van Jezus, en raakt daarbij tevens de knie van Maria aan. Zijn andere hand gebruikt hij om Maria te troosten, die haar zoon innig omhelst. Rechts van hen zit Maria Magdalena, die geknield Jezus aanbidt. Links van haar zien we het bij haar horende attribuut van de zalfpot. De op de voorgrond afgebeelde schedel verzinnebeeldt de naam Golgotha (=schedelplaats), de locatie waar het drama zich afspeelt. Volgens de kruislegendes van die tijd was dit de schedel van Adam. Hiermee wijst de schilder op het christelijke beginsel dat Jezus stierf om de erfzonde, het gevolg van de zondeval van Adam, uit te wissen. Wanneer we nauwkeurig kijken zien we dat de polsen van Jezus anatomisch niet juist zijn weergegeven: ze zijn zichtbaar langer dan normaal. Dit kan het gevolg zijn van de onbekwaamheid van Van der Weyden of een medewerker, maar ook bewust zo zijn gedaan: door het kruisigen zouden de polsen van Jezus uitgerekt zijn onder het gewicht van zijn eigen lichaam. Dit soort realistische details zijn kenmerkend voor het werk van Van der Weyden. |
KleurenDe kleuren van de lucht weerspiegelen op dramische wijze de mantels van Johannes en Maria.Zijn het de kleuren die we kennen bij een zonsondergang, het tijdstip dat de kruisafneming volgens de synoptische evangelisten plaatsvond? Het geel lijkt een grote ondergaande zon. Of heeft Van der Weyden juist een zonsopkomst verbeeld om vooruit te lopen op Christus' verrijzenis? De hemelkleuren spelen in elk geval een belangrijke rol en passen goed bij het verdriet van een moeder om haar dode zoon. |
Atelier?De Piëta wordt toegeschreven aan Rogier van der Weyden op basis van de stilistische kenmerken, die overeenkomen met ander werk van hem.Een aantal kunsthistorici beweert echter dat dit stuk niet door Van der Weyden zelf is gemaakt, maar door medewerkers uit het atelier van de schilder. Er zijn meer versies van dit werk gemaakt, waarvan enkele door ateliermedewerkers, wat de geldigheid van deze theorie ondersteunt. Een aantal van deze kopieën hangt in de National Gallery in Londen, en in het Prado in Madrid. Infrarood- en röntgenonderzoek wijzen er echter op dat deze zich in Brussel bevindende versie het origineel is, en daadwerkelijk gemaakt is door Van der Weyden. Het is niet uitgesloten dat hij bij het vervaardigen van dit werk hulp kreeg van zijn ateliermedewerkers. Jaarringenonderzoek heeft verder uitgewezen dat de boom, waauit het eikenhoutenpaneel waarop dit schilderij geschilderd is, in 1431 gekapt werd, wat betekent dat het schilderij omstreeks 1441 gemaakt is. Dit wil zeggen dat het tot de beginperiode van de schildercarrière van Van der Weyden kan worden gerekend. |
|
Rogier van der Weyden (circa 1399/1400-1464)
Bewening (±1441) Olieverf op eikenhout paneel, 33 x 47 cm Brussel - KMSK |