Paul Verheijen

WILLEM DE POORTER

Salomo en de koningin van Seba

Typologie

In dit levendig gekleurde schilderijtje verbeeldt Willem de Poorter het moment vlak nadat het ongeloof van de koningin van Seba is omgeslagen in overtuiging. Vergezeld door bedienden die de vaten met dure geschenken vasthouden, knielt ze voor de koning, haar koninklijke status zichtbaar in haar gouden kroon en de elegante gele mantel gedrapeerd over haar witte jurk. Met haar rug licht gebogen en haar rechterhandpalm open, kijkt ze respectvol op naar de koning, die, gekleed in paarse gewaden en een witte tulband, boven de koningin uittorent op een hoge, overdekte troon met een brokaattapijt dat vanaf het platform naar beneden valt. Een infraroodbeeld geeft aan dat De Poorter oorspronkelijk had gepland om het hoofd van de koningin meer omhoog te laten gaan en naar het gezicht van de koning te richten, maar tijdens het schilderen sloeg hij haar blik neer, vermoedelijk om haar nederigheid meer te benadrukken.

De Poorter contrasteerde de felle, primaire kleuren van de gewaden die de koningin en haar gevolg droegen met de ingetogen paars-, groen- en grijstinten die Salomo en zijn hofhouding droegen, om de verschillende culturele tradities die in deze scène vertegenwoordigd zijn te benadrukken. De Poorter beeldde de bezoekers af die vol ontzag naar de koning staarden en de lokale bevolking die nieuwsgierig naar hun gasten keek. Dit gevoel van nieuwsgierigheid wordt herhaald op de achtergrond, waar de bewakers van het hof toekijken hoe leden van de karavaan van de koningin vaten naar het ruime interieur dragen.
De gebukte donker geklede man links dient als repoussoir, de schildertechniek waarbij met opzet een voorwerp in de voorgrond van een schilderij wordt geplaatst, om de illusie van diepte te vergroten. Vanaf het midden van de jaren 1630 gebruikt De Poorter in zijn historieschilderijen steeds vaker dramatische belichting. Hier contrasteert deze donkere man met de in licht badende koningin van Seba.

In de middeleeuwse beeldtaal werd het verhaal van Salomo, bezocht door de koningin van Seba, beschouwd als een voorafschaduwing van de Aanbidding der Wijzen. De magiërs kwamen ook van ver en hadden exotische geschenken bij zich om Christus erkennen. Mogelijk is dit schilderij van De Poorter oorspronkelijk opgevat als deel van zo'n typologisch paar. Maar het kan evengoed behoord hebben tot een grotere serie uit het leven van Salomo.

Uitvoerige informatie over dit werk is te vinden op The Leiden Collection.
Willem de Poorter (1608- >1648)
Salomo en de koningin van Seba (±1630)
Olieverf op paneel, 35 x 44 cm
The Leiden Collection
2016 Paul Verheijen / Nijmegen