FRA BARTOLOMEO

Padre Eterno

Teksten

Dit aan de bovenkant boogvormig geschilderde altaarstuk van Fra Bartolomeo toont bovenin God de Vader gezeten op wolken en omringd door engeltjes.
Onderin zweven Maria Magdalena met zalfpot en Caterina van Siena in het zwart-witte habijt van de dominicanessen en met de witte lelie onderin het schilderij op een rechtopstaand boek.
Beide heiligen bevinden zich op een wolk in een soort loggia die een doorkijk biedt op een verstild landschap.
Het werk bevat verschillende teksten die uniek zijn in het werk van Fra Bartolomeo, reden waarom gedacht wordt dat ze later zijn toegevoegd.
Rechts van het hoofd van Magdalena is de (slecht leesbare) tekst afgebeeld:
NOSTRA CONVERSATIO IN COELIS EST
[Onze omgang is in de hemel; Latijnse Vulgaatvertaling van Filippenzen 3,20]
Dit maakt dat het schilderij tevens gerekend kan worden tot het type van een Sacra Conversazione, een heilig gesprek.
Achter haar, op de sokkel, staat de oproep:
ORATE P.[ro] PICTORE 1509
[Bidt voor de schilder 1509]
Links van de ogen van Caterina (ook niet goed te zien) staat:
AMORE LANGUEO
[Ik ben ziek van liefde; Latijnse Vulgaatvertaling uit Hooglied (2,5)]
Onder de voet van God houdt een engeltje een banderol vast met de tekst:
DIVINUS AMOR EXTASIM FACIT
[Goddelijke liefde voert tot extase; een citaat van Dionisius de Areopagiet]
In het boek dat God vasthoudt staan de alfa en de omega, de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet die verwijzen naar de Openbaring van Johannes:
Ik ben de alfa en de omega, (de eerste en de laatste), het begin en het einde (21,6 en 22,13)

De teksten bij de heilige vrouwen maken duidelijk dat Fra Bartolomeo verwijst naar de mystieke gaven die zij hadden.

Buitengewoon

Het grote formaat en de eenvoudige compositie geven het altaarstuk een monumentale waarde die tot dan toe onbekend was in het oeuvre van Fra Bartolomeo.
Ook de buitengewone helderheid van kleur en oppervlak is nieuw te noemen.
Het licht onderin wijkt enigszins af van dat bovenin waar God doorschijnend lijkt.
Is dit bewust gebeurd om de ongrijpbare verschijning van God te onderscheiden van de aardse heiligen?

Fra Bartolomeo (1472-1517)
Dio Padre in gloria tra le sante Maria Maddalena e Caterina da Siena (1509)
Olieverf op doek, 365 x 238 cm
Lucca - Museo Nazionale di Villa Guinigi