LEONARDO DA VINCI
Anna-te-Drieën
Informeel spelenAnna is de beschermheilige van aanstaande moeders en Da Vinci heeft dit werk mogelijk geschilderd in opdracht van Lodewijk XII van Frankrijk, die in 1499 in het huwelijk was getreden met Anna van Bretagne.Hij schilderde Maria die op de knie van haar moeder Anna zit en tegelijkertijd met haar kind speelt dat op zijn beurt speelt met een offerlam, symbool voor diens toekomstige lot. Het glimlachende en rust uitstralende gezicht van Anna doet sterk denken aan Da Vinci's beroemde Mona Lisa en ook aan die van Johannes de Doper. Op de achtergrond is een kaal, bergachtig, monumentaal landschap te zien, geschilderd in egaal-blauwe tinten die contrasteren met de bruine aardkleuren op de onderste helft van het doek. De steenachtige voorgrond lijkt niet geheel voltooid, zoals wel vaker in werken van Da Vinci. Het werk valt op door de voor die tijd ongewoon informele compositie en de intieme, liefdevolle gebaren van de personages, zonder nadruk op devotie. Maria buigt zich naar voren om het kind, dat zojuist uit haar handen is geglipt, terug bij zich te nemen. |
KledingAnna met de linkerarm in haar zijde draagt een lang grauw kleed, zoals dat in de 16e eeuw vaak gedragen werd door weduwen.Maria heeft een rood kleed aan met decolleté en korte armen, plus een doorzichtig dun grauw onderkleed dat haar armen volledig bedekt. Over haar schoot ligt een grijs-blauw mantelkleed en ze draagt geen sieraden en hoofddoek. |
SfumatoKenmerkend is Da Vinci's gebruik van sfumato, een techniek die hij zelf uitvond: door gebruik van transparante verfsoorten creëerde hij een zekere wazigheid waarmee hij beweging wilde suggereren.Veel kritiek kwam er in 2012 op een intensieve restauratie van het schilderij, waarbij de oude transparante verflagen deels waren verwijderd, maar waarmee ook het sfumato-effect minder werd. |
Geliefd thema Hij keerde naar Florence terug, waar de fraters servieten aan Filippino opdracht bleken te hebben gegeven het paneel voor het hoofdaltaar van de Santissima Annunciata te schilderen, en Leonardo liet weten dat hij graag iets dergelijks zou maken. Filippino was een goedhartig man, dus toen hij dit vernam trok hij zich terug; en opdat Leonardo het paneel zou schilderen, gaven de fraters hem logies en hielden hem en allen die bij hem hoorden vrij: maar lange tijd liet hij hen wachten, zonder zelfs maar ergens aan te beginnen. Ten slotte vervaardigde hij een karton waarop hij Onze-Lieve-Vrouw tekende met Anna en het Christuskind, en niet alleen bij alle kunstenaars wekte dit werk verbazing, maar toen het voltooid was trokken twee dagen lang mannen en vrouwen, jong en oud, als in plechtige processie door het vertrek om naar dit wonderbaarlijke karton van Leonardo te kijken, en al dat volk stond versteld; in het gelaat van Onze-Lieve-Vrouw vond men namelijk alles wat in eenvoud en schoonheid aan eenvoudigs en schoons bereikt kan worden in de weergave van de lieftalligheid van de moeder van Christus, wanneer iemand de bescheidenheid en nederigheid wil tonen die eigen is aan de Maagd vervuld van vreugde bij het zien van de schoonheid van haar Kind dat zij vol tederheid op schoot hield, terwijl ze haar intens zuivere blik liet vallen op Johannes, een klein jongetje dat met een lam speelde, en daarbij zag men Anna glimlachen, uiterst verheugd bij het zien van de hemelse staat van haar aardse nageslacht: waarachtige bewijzen van Leonardo's verstand en vernuft. |
In een ander licht Haar houtskoollijnen zijn bijna gewelddadig: heftige zwarte en (bloederige?) rode lijnen wervelen door heel de tekening en lijken een wanorde van de zwangerschap uit te drukken. |
|
Leonardo da Vinci (1452-1519)
Sant'Anna, la Vergine e il Bambino con l'agnellino (Anna Metterza) (1501-19) Olieverf op populierenhout, 168 x 130 cm Parijs - Louvre The Burlington House Cartoon (1499-1500) Houtskool op papier, 142 x 105 cm Londen - National Gallery Jenny Saville (1970) Electra (2012-19) Houtskooltekening Londen - Foundling Museum |