GENOVEVA VAN PARIJS

Herderin

Parijs

Genoveva van Parijs was de legendarische stichteres van de koningsabdij Saint- Denis bij Parijs.
Zij werd volgens de legende in 422 te Nanterre geboren als dochter van eenvoudige ouders en moest als kind de schapen hoeden.
Toen zij 15 jaar was, werd zij door bisschop Germanus van Auxerre aangespoord in het klooster te gaan.
Daarop ging zij naar Parijs, waar zij in een klooster een leven van gebed en boete leidde.

Haar legende vertelt over wonderlijke zaken: toen haar moeder haar als kind eens sloeg, werd de vrouw met blindheid geslagen, maar door het meisje weer genezen.
Bij haar gebed 's nachts kon Genoveva zomaar een kaars doen ontvlammen en als de duivel het licht dan met een blaasbalg wilde doven, zorgde een engel ervoor dat de kaars weer ging branden.
Toen zij rondging om de arbeiders bij de bouw van het klooster Saint-Denis te voeden, vulde de pot met eten zich weer wonderbaarlijk als hij leeg was.
Bij de Hunnen-inval in Gallië onder Attila in 451 zou Genoveva Parijs van plundering en verwoesting gevrijwaard hebben.
Zij moet rond 500 te Parijs zijn gestorven.
Het Pantheon in Parijs werd oorspronkelijk gebouwd als een kerk aan haar gewijd, maar werd kort na de inwijding in 1790 al toegewijd aan alle goden en helden van de Franse natie.
Drie jaar later werden haar relieken openbaar verbrand en de zilveren reliekschrijn omgesmolten.
Na haar dood verscheen zij in tijden dat er de pest heerste en bemoedigde de zieken.
Zij behoort daarom tot de zogenaamde pestheiligen en we kunnen haar eveneens scharen onder de talloze heilige maagden die het katholicisme kent en in Belgisch Limburg ook nog specifiek tot de zogeheten Drie Gezusters die gevierd worden op 3 januari.
De andere twee van hen zijn:

Bettilla van Maroilles (gestorven circa 687)
Na een maagdelijk huwelijk en de dood van haar man trok zij zich terug als kluizenares bij een door haar gestichte kerk in Maroilles.
Eutropia van Reims (circa 450) wordt naast maagd ook vereerd als martelares.
Zij is de zuster van Nicasius (feestdag 14 december) die te boek staat als de tiende bisschop van Reims en de basiliek van Reims stichtte. Hij werd voor de deur van zijn kerk gedood, ofwel door de Vandalen, of wel door Attila’s Hunnen. Met hem kwamen om het leven zijn zuster Eutropia, zijn diaken Florentius en Jucundus, zijn lector. De kerk en het klooster Saint-Nicaise werden tijdens de Franse revolutie vernietigd. Nicasius' relieken bevinden zich in de kathedraal van Reims. Hij is patroonheilige van Reims en helpt tegen oogziekten en muizenplagen. Hij wordt afgebeeld als bisschop (tabberd, staf en mijter), met zwaard en als cefalofoor met het (deels) afgehouwen hoofd in de hand, waarmme hij hij na zijn onthoofding lofliederen zingend wegliep.

Pastoraal

In het midden van de negentiende eeuw werden nogal wat Amerikaanse kunstenaars verleid door de fascinerende Parijse kunstwereld en gingen daar wonen.
Een van hen was Charles Sprague Pearce die in Parijs sterk werd beïnvloed door de overheersende Europese artistieke stijlen van de periode.
In de late jaren 1880 nam Charles Pearce ook pastorale thema's op in zijn oeuvre en schilderde hij bijvoorbeeld veel herderinnetjes.
Een zo'n herderin hoefde hij slechts van een aureool te voorzien om er de heilige Genoveva van Parijs mee uit te beelden.

Als jong meisje staat zij met gevouwen handen en licht geheven hoofd bij haar kudde schapen.
Door haar armoedige kledij en de vervallen boerderij op de achtergrond typeert Pearce haar - geheel volgens de legende - als eenvoudig meisje.
In het weiland waar de schapen grazen staan grote wilde uitgebloeide kaardebollen.
De kaardebol behoort tot het bijbelse ‘onkruid’ waar Matteüs 13,24-30 over schrijft.
In de Elzas staat de plant ook bekend als wijwatervat of -borstel.
Wil Pearce met deze plant aangeven dat Genoveva het voedzame 'graan' is tussen het 'onkruid'?
Of dat zij de 'lentebloem' is in de herfst?
Of niks symboliek, vond hij de kaardebol gewoon een mooie plant om te schilderen?

Charles Sprague Pearce (1851-1914)
Sainte Geneviève (1887)
Olieverf op doek, 212 x 170 cm
Philadelphia - Art Renewal Center