RAFAËL
Jesaja
Gejat of geïnspireerd?
De concurrentie tussen Michelangelo en Rafaël werd op scherp gezet toen Rafaël probeerde Michelangelo een hak te zetten.
Paus Julius II zocht een kunstenaar om het plafond van de Sixtijnse kapel te beschilderen en Rafaël adviseerde hem om Michelangelo aan te nemen. Michelangelo was meer beeldhouwer dan kunstschilder en moest hiervoor het project van het grafmonument bestemd voor deze nog levende paus onderbreken. Bovendien was het lichamelijk erg zwaar werk om jarenlang boven je hoofd aan een plafond te werken. Rafaël hoopte dat Michelangelo als schilder door de mand zou vallen en dat hijzelf definitief als de betere kunstenaar werd gezien. Zolang Michelangelo aan het plafond werkte, probeerde hij niemand toe te laten in de Sixtijnse kapel. Dankzij architect Bramante wist Rafaël echter een keer in de Sixtijnse kapel te komen om het werk van Michelangelo te bekijken (zie het citaat van Vasari hieronder). En opnieuw probeerde hij Michelangelo dwars te zitten. Rafaël schilderde de profeet Jesaja op de derde pilaar links in de Sant'Agostino, ook in fresco. De kijker is met Vasari vrij te beoordelen of het hier gaat om een kopie van of om een fresco geïnspireerd op dat van Michelangelo. |
BanderolDe jong ogende profeet wordt geflankeerd door twee putti.Opdrachtgever voor het fresco was een prominent lid van de curie onder Leo X, Corycius, de Latijnse naam voor Johann van Goritz uit Luxemburg. Bij Michelangelo houdt Jesaja een boek onder de arm. Rafaël koos voor een banderol met een Hebreeuwse tekst uit dat boek. PITOE SJEARIM WEJABO GOJ-TSADIQ SOMER EMOENIM JETSER SAMOEH TITSOR Open de poorten, opdat het rechtvaardige volk kan binnentreden, het volk van uw getrouwen. De standvastige is veilig bij U. (Jesaja 26,2-3a) |
Vasari in Vite
Inmiddels had Rafaël in Rome grote faam verworven; maar hoewel hij werkte in de aangename stijl die iedereen prachtig vond, en hij in die stad vele oudheden had gezien, terwijl hij ook steeds bleef studeren, ontbrak het zijn figuren toch nog aan de grandeur en majesteit die hij ze van nu af aan begon te verlenen. In deze tijd gebeurde het namelijk dat Michelangelo in de kapel zo schrikbarend tegen de paus tekeerging (waarover we het in zijn Leven nog zullen hebben), waarop hij de wijk moest nemen naar Florence; hierdoor kon Bramante, die er de sleutel van had, de kapel aan zijn vriend Rafaël laten zien, opdat deze Michelangelo's techniek kon bestuderen. Dit was er de oorzaak van dat Rafaël onmiddellijk zijn reeds voltooide profeet Jesaja overmaakte, die men kan zien in de Sant'Agostino in Rome, boven Andrea Sansovino's Sint-Anna; gebruik makend van wat hij in de schilderingen van Michelangelo had gezien, zorgde hij er in dit werk voor dat zijn stijl enorm veel beter, grandiozer en majesteitelijker werd dan voorheen; en toen Michelangelo later dit werk van Rafaël onder ogen kreeg, meende hij (en terecht) dat Bramante hem deze streek had geleverd opdat Rafaël er zijn voordeel mee zou doen en zijn reputatie versterken.
Afbeelding: Andrea Sansovino (Contucci) (1460-1529) - Sint Anna te Drieën (Rome - Sant'Agostino) |
|
Raffaello Sanzio (1483-1520)
Jesaja (1512) Fresco, 250 x 155 cm Rome - Sant'Agostino |