RUBENS

Afgekeurd schilderij

Linkerwand

Te Rome aan de Via Nomentana de geboortedag van de heilige martelaren Papias en Maurus, krijgslieden ten tijde van keizer Diocletianus. Zodra zij er voor uitkwamen, dat zij christen waren, liet de stadsprefect Laodicius hun met stenen het gezicht verbrijzelen en hen zo in de kerker werpen. Daarna liet hij hen stokslagen toedienen en uiteindelijk met zwepen, waaraan loden kogels zaten, zolang slaan totdat zij de geest gaven.

Rechterwand

Nereus en Achilleus waren eunuchen en kamerdienaren van Domitilla, een oomzegster van keizer Domitianus, en ze waren gedoopt door de heilige apostel Petrus. Toen nu de genoemde Domitilla werd uitgehuwelijkt aan Aurelianus, de zoon van een consul, en getooid werd met juwelen en purperen gewaden, verkondigden Nereus en Achilleus haar het geloof en prezen met vele argumenten de maagdelijkheid aan: zij legden haar uit dat deze het dichtst bij God was, dat zij eigen was aan de engelen en de mensen aangeboren; dat de getrouwde vrouw onderworpen was aan haar man, dat zij stompen en schoppen moest verdragen en dikwijls misgeboorten ter wereld bracht. Verder zou zij, die maar amper de zachte standjes van haar moeder kon verdragen, de grove verwijten van haar echtgenoot moeten slikken. Zij zei daarop onder meer: 'Ik weet dat mijn vader jaloers was en dat mijn moeder heel wat verwijten van hem te verduren heeft gehad. Maar moet mijn man dan ook zo zijn?' Zij antwoordden haar: 'Zolang ze verloofd zijn, laten de mannen zich van hun vriendelijke kant zien, maar eenmaal getrouwd, zijn ze wrede heersers en verkiezen soms slavinnen boven hun meesteressen. Alle heiligheid die men verliest, kan men door boete terugkrijgen, alleen de maagdelijkheid kan niet worden hersteld. Schuld kan door boete teniet worden gedaan, maar de maagdelijkheid kan niet worden hersteld en kan haar vroegere staat van heiligheid niet meer bereiken.' Toen nam Flavia Domitilla het geloof aan, legde de gelofte van maagdelijkheid af en ontving de sluier uit de handen van sint Clemens.
Zodra haar verloofde hiervan hoorde, verbande hij het meisje, na verkregen toestemming van Domitianus, samen met de heilige Nereus en Achilleus naar het eiland Ponza. Hij dacht dat hij haar zo van haar voornemen van maagdelijkheid kon afbrengen. Enige tijd later reisde hij zelf naar het eiland en probeerde met vele geschenken de heiligen over te halen het meisje tot andere gedachten te brengen. Zij wezen dit vierkant af en sterkten haar juist in de Heer. Toen men tot offeren wilde dwingen, zeiden ze dat ze gedoopt waren door de heilige apostel Petrus en dat er geen sprake van kon zijn, dat ze aan de afgoden zouden offeren. Daarop werden ze onthoofd, omstreeks het jaar des Heren 80. Hun lichamen werden bij het graf van Petronilla begraven.
[...]
Hierna liet Aurelianus Domitilla uit haar ballingschap terugkeren en stuurde twee meisjes, Euphrosina en Theodora, die met haar grootgebracht waren, naar haar toe om haar op andere gedachten te brengen. Maar Domitilla bekeerde hen juist tot het geloof. Toen kwam Aurelianus met de verloofden van deze meisjes en drie speellieden bij Domitilla om haar bruiloft te vieren en haar dan maar met geweld te nemen. Maar Domitilla bekeerde die twee jongelui. Daarop bracht Aurelianus haar naar het bruidsvertrek en liet daar de muzikanten spelen en beval de anderen samen met hem te dansen. Daarna wilde hij haar dan geweld aandoen. Maar toen de muzikanten uitgeput waren van het spelen en de overigen van het dansen, danste hijzelf nog twee dagen zonder onderbreking door, totdat hij niet meer kon en dood neerviel. Zijn broer Luxurius, die daarvoor toestemming had gekregen, bracht allen die tot het geloof gekomen waren ter dood. Hij liet de kamer waar die meisjes verbleven in brand steken: biddend gaven zij de geest. Sint Caesarius vond de volgende morgen hun ongeschonden lichamen en begroef ze.
^{(Legenda Aurea 70,7-20 en 24-30)}

Heilig hoofd