Pausnaam GregoriusTot nu toe zijn er zestien mannen geweest die als pausnaam kozen voor Gregorius. Van hen zijn er vijf heiligverklaard. De twee tegenpausen met die naam zijn niet in onderstaande lijst opgenomen.
|
Gregorius I de GroteGregorius de Grote was rond 540 in Rome geboren als telg uit een welvarend Romeins geslacht, dat tot de stand der senatoren behoorde.Mogelijk vanwege maagkwalen waar hij sinds zijn jeugd aan leed, koos hij na een gedegen opleiding en twee jaar gouverneurschap van de stad (praefectus urbi) voor een leven als asceet op een familievilla. In 578/79 werd hij door paus Pelagius II als legaat te Constantinopel aangesteld en volgde hem op 3 september 590 op, nadat pogingen van Gregorius dit te weigeren waren mislukt. Reorganisatie van het bestuur, accurate administratie van de goederen van de kerk, vredespogingen met de barbaren, een belangrijke literaire productie en vooral pastorale zorg waren naast een voortgezet monnikenbestaan de kenmerken van zijn pontificaat. In de woelige overgangsperiode van de Romeinse oudheid naar de christelijke middeleeuwen was hij de eerste die zich als paus Servus Servorum Dei, 'dienaar van de dienaren Gods' noemde en een van de weinigen die zich ook zo gedroegen. Men zegt dat Gregorius toen hij oud en jichtig was op een rustbed liggend zijn leerlingen in de kerkzang heeft onderwezen die sinds de 9e eeuw carmen gregorium, 'gregoriaans' werd genoemd. Tegenwoordig wordt aangenomen dat het gregoriaans zoals wij dat nu kunnen horen pas rond de 8e eeuw is ontstaan. Gregorius stierf op 12 maart 604, zijn graftombe bevindt zich in de Cappella Clementina van de Sint Pieter in Rome. Van Gregorius zijn 854 brieven en diverse boeken bewaard gebleven die worden geschaard onder de auctoritates, gezagvolle uitspraken die als uitgangspunt voor theologisch commentaar dienden. Omdat zijn geschriften inhoudelijk eerder praktisch dan theoretisch waren, werden deze erg populair. Vanwege zijn grote verdienste voor de Westerse kerk verkreeg Gregorius samen met Ambrosius, Augustinus en Hiëronymus de titel kerkvader. Het Roomse Martelaarsboek herdenkt hem twee keer: Te Rome de heilige belijder en uitmuntende kerkleraar paus Gregorius I. Om zijn roemvol bestuur en de bekering van de Engelsen tot het christendom kreeg hij de bijnaam van 'de Grote' en van 'Apostel van de Engelsen'.Zijn motto bij de missionering van Engeland was 'stap voor stap en langzaam' en hij liet daarom heidense tempels staan om er kerken van te maken. De Legenda Aurea somt in hoofdstuk 46 verschillende wonderlijke gebeurtenissen op die tijdens en na het leven van Gregorius plaatsvonden.
Eens was de Romeinse keizer Trajanus in grote haast op weg naar een oorlog. Een weduwe liep hem wenend tegemoet en zei: 'Ik smeek u het bloed te wreken van mijn zoon, die onschuldig is omgebracht.' Toen Trajanus verzekerde dat hij haar recht zou verschaffen als hij heelhuids terugkeerde, zei de weduwe: 'En wie zal dit voor mij doen als u in de strijd sneuvelt?' Trajanus zei: 'Die na mij keizer zal zijn.' Waarop de weduwe: 'Wat voor voordeel hebt u ervan als iemand anders mij recht zal doen?' Trajanus zei: 'Helemaal geen.' En de weduwe: 'Is het dan niet beter voor u dat u mij recht doet en hiervoor wordt beloond dan dat u de beloning aan een ander afstaat?' Toen steeg Trajamus, door medelijden bewogen, af van zijn paard en wreekte ter plaatse het bloed van de onschuldige. Er wordt ook verteld dat een zoon van Trajanus, toen hij eens al te onstuimig op zijn paard door de stad galoppeerde, de zoon van een weduwe doodreed. Toen de weduwe dat onder tranen aan Trajanus vertelde, schonk hij haar zijn eigen zoon die dit gedaan had, om de plaats in te nemen van haar verongelukte zoon, en bedacht haar rijkelijk met geschenken.Hierna schrijft De Voragine nog enkele elkaar tegensprekende varianten van het verhaal, bijvoorbeeld dat Trajanus weer tot leven werd gewekt en genade, vergeving en eeuwige heerlijkheid verkreeg en niet veroordeeld tot eeuwige pijniging en een onherroepelijk vonnis. Anderen zeggen echter dat Trajanus niet helemaal van de eeuwige pijn werd bevrijd, maar dat die werd opgeschort tot de dag des oordeels. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |