Paul Verheijen
Hoofdmenu Zoeken Aanvullingen E-mail Actueel Site info Bijbel Exposities Films Heiligen Steden Kunstenaars Boeken Exegese


Hoofdmenu Aanvullingen E-mail Site info Actueel

THOMAS BECKET

Een verhaal uit Canterbury

Conflict

Te Kantelberg in Engeland de geboorte van de heilige bisschop Thomas, martelaar. Hij werd om de verdediging van het recht en de vrijheid van de kerk door een bende goddelozen in zijn basiliek met het zwaard gedood en ging aldus tot Christus.
Aldus luidt de herdenking van deze heilige in het Roomse Martelaarsboek op 29 december.
Thomas Becket, geboren in 1118 in het Londense Cheapside, was de zoon van een rijke koopman.
Hij werd op 37-jarige leeftijd kanselier van koning Hendrik II.
Zeven jaar later werd hij aartsbisschop van Canterbury, zegde het hofleven vaarwel en leefde in ascese.
Hij verzette zich tegen de bemoeienis van Hendrik II met kerkelijke zaken, hetgeen hem uiteraard in conflict bracht met de koning.
Thomas vluchtte naar Frankrijk, maar keerde in 1170 terug tot grote ergernis van Hendrik II die zou hebben uitgeroepen Will no one rid me of this turbulent priest?.
Vier edelen vatten dit op als een opdracht en in hetzelfde jaar van terugkeer werd Thomas in de kathedraal met een zwaard onthoofd, waarbij zijn hersens over de gehele kerkvloer spatten.
De monnik Edward Grim probeerde tevergeefs Thomas' marteldood te voorkomen en werd daarbij zelf gewond.
Bij zijn opbaring ontdekt men een harig boetekleed en de wonden van zelfkastijding op zijn lichaam.
Drie jaar later werd hij al heiligverklaard en kwam Hendrik II openlijk boete doen bij zijn graf.
Zijn graf werd een van de belangrijkste bedevaartplekken van Groot-Brittannië.
Toen de latere koning Hendrik VIII brak met Clemens VII, liet hij alle relieken van Thomas in de Theems werpen en verbood hij alle afbeeldingen van de heilige.
Vanaf de 13e eeuw wordt hij ook afgebeeld als cefalofoor, zij het met slechts het topje van zijn schedel in de hand.
In 1888 werden de relieken teruggevonden, maar over de echtheid hiervan bestaat grote twijfel, omdat sommige bronnen melden dat Hendrik VIII de relieken had laten verbranden.

Legenda Aurea

De Legenda Aurea beschrijft enkele legendarische voorvallen tijdens en na zijn leven.

- Enkele dagen voor Thomas de marteldood vond, lag een jongeman op zijn sterfbed.
Zijn ziel was reeds ten hemel gevaren, maar kwam daarna terug in het lichaam van de jongen.
Die vertelde dat hij in de hemel de apostelen had zien zitten, maar één stoel was leeg en hij had gevraagd wie daarop zou moeten zitten.
Een engel had hem geantwoord dat de stoel gereed stond voor een grote priester uit Engeland.

- Thomas had een priester ontslagen die was aangeklaagd dat hij de mis altijd en alleen maar opdroeg aan Maria.
Daarna gebeurde het volgende:
Het harige hemd van Thomas was gescheurd en hij had het onder zijn bed gelegd totdat hij tijd had om het te herstellen.
Maria verscheen toen aan de ontslagen priester en droeg hem op aan Thomas het volgende te melden:
Degene, ter ere van wie ik de mis lees, heeft uw harige hemd genaaid, je vindt het onder je bed samen met de rode zijde waarmee het is genaaid. En ze laat je zeggen, dat je mij in mijn ambt moet herstellen.
De priester vervulde Maria's opdracht, waarop Thomas schrok en hem zijn ambt terug gaf met het gebod het geheim te houden.

- Bij zijn dodenmis zongen de priesters het Requiem aeternam, maar dit gezang werd verstoord door een koor van engelen die in plaats van een treurzang hadden gekozen voor de vreugdezang Laetabitur justus in domino, 'de rechtvaardige verblijdt zich in de Heer' (Psalm 64,11).
De priesters volgden daarop het engelenkoor in hun andere gezang.

- Na zijn dood geschiedden vele wonderbaarlijke tekenen:
Blinden, doven, lammen werden genezen en doden werden levend door het water waarin men zijn bebloede bisschopsgewaad had gewassen.
Een vogel die kon spreken werd door een sperwer achtervolgt, waarop hij Thomas om bijstand vroeg die daarop de sperwer dood liet neerstorten ter aarde.
Thomas' moordenaars werden door de wraak van God getroffen: stuk voor stuk beten ze al hun vingers af, werden verlamd, raakten buiten zinnen en kwamen jammerlijk aan hun einde.

Fresco

Hoewel het fresco beschadigd is, is het nog altijd mogelijk de fijne details ervan te zien.
Zo zien we twee van de vier ridders, gekleed en maliënkolders en bewapend met grote zwaarden.
Het hoofd van de ridder aan de rechterkant is verdwenen, maar bij de ridder links zien we dat hij een helm met een gezichtsmasker draagt.
Thomas staat achter het altaar en wordt beschermd door Edward Grim, met de tonsuur van een monnik, die daarbij een hand verliest.
De rechter ridder pakt Thomas bij zijn rechterhand en treft hem op het hoofd.
Op het altaar liggen de bisschopsmijter, een miskelk en een boek met de tekst DOMINVS VOBISCV(M), 'de Heer zij met u'.
Anoniem
De moord op Thomas Becket (circa 1230)
Fresco, 180 x 246 cm
Spoleto - Santi Giovanni e Paolo
2016 Paul Verheijen / Nijmegen