Paul Verheijen

WILLEM VAN MIERIS

Hieronymus en Maria Magdalena

Pendanten

Een verkoopcatalogus uit 1747 identificeert het linkerschilderij als 'Hiëronymus in een cel'. Deze catalogus merkt ook op dat het schilderij een pendant had, Maria Magdalena, van dezelfde kunstenaar, een schilderij dat kan worden geïdentificeerd als 'De boetvaardige Maria Magdalena' (rechterafbeelding).

Op het linkerschilderij vouwt een oude kluizenaar, weggestopt in een rotsachtige grot die uitkomt op een bergachtig landschap, zijn handen in gebed terwijl hij zich over een stenen tafel buigt waarop twee boeken, een schedel en een kruisbeeld rusten. Hij staart naar beneden op de open pagina's van een van de boeken, zijn ogen bijna gesloten terwijl hij zich innerlijk concentreert op de betekenis van de tekst. Licht dat van linksboven valt, scheidt de bebaarde kluizenaar van de duisternis van de grot en creëert kleine, glinsteringen op de gebeeldhouwde Christusfiguur op het houten kruisbeeld.

Op het rechterschilderij zit Maria Magdalena met haar attributen in een al even grillig landschap. Ze draait ook haar hoofd en bovenlichaam om naar een kruisbeeld aan haar rechterkant te kijken op een manier die haar visueel verbindt met de kluizenaar op het andere schilderij.

Het religieuze karakter van deze schilderijtjes zou kunnen leiden tot de veronderstelling dat het schilderij bestemd was voor een katholieke opdrachtgever, maar het onderwerp van een religieuze kluizenaar en van Maria Magdalena was ook niet ongewoon in de protestantse cultuur van Nederland in de zeventiende en achttiende eeuw. Een kluizenaar die op een aantal Nederlandse schilderijen voorkomt, is de heilige Hiëronymus. Hoewel Willem van Mieris niet de bekende attributen van Hiëronymus laat zien, kan hij deze kluizenaar in gedachten hebben gehad bij het bedenken van dit werk.

De subtiel uitgevoerde en minutieuze details laten Van Mieris' uiterste inspanning zien om zijn virtuositeit te tonen als een 'fijnschilder'.

Uitvoerige informatie is verder te vinden op The Leiden Collection.
Willem van Mieris (1662-1747)
Biddende eremiet in de woestijn (1707)
Olieverf op paneel, 21 x 17 cm
The Leiden Collection
Boetvaardige Maria Magdalena (1709)
Olieverf op paneel, 20 x 16 cm
Locatie onbekend
2016 Paul Verheijen / Nijmegen