Paul Verheijen

LUCA CAMBIOSA & SOFONISBA ANGUISSOLA

Mystiek huwelijk van Catharina van Alexandrië

Volwassen Christuskind

Het hier afgebeelde schilderij van Luca Cambiaso, een van de topvertegenwoordigers van de Genuese school, toont het mystieke huwelijk tussen Catharina van Alexandrië en Christus. Het vernieuwende van deze voorstelling is dat hij het Christuskind afbeeldde is als een meer volgroeid kind dat sterk op zijn moeder lijkt. Zijn figuur wordt daardoor menselijker en krijgt een belangrijkere rol in de scène. Vermoedelijk is de oude vrouw Anna Het werk is dan een variant op een Anna-te-Drieën.

In 1588 maakte Sofonisba Anguissola er een kopie van op een half zo groot doek. Van haar zijn slechts enkele religieuze werken bekend. Het is geschilderd in Genua, de stad waar Sofonisba Anguissola tussen 1580 en 1615 woonde, toen ze een welvarende levensstijl genoot waardoor ze zich volledig aan de schilderkunst kon wijden. Dit doet vermoeden dat ze hier rechtstreeks het werk van Cambiaso tegenkwam, dat ze getrouw reproduceerde. Sofonisba was mogelijk geïnteresseerd in de vernieuwde iconografie van dit mystieke huwelijk.

Ondanks het trouw volgen van het origineel van Cambiaso, heeft het werk van Sofonisba enkele nuances. De kleding van Catharina is hier rijker, met reflecties op de stof en zijden mouw die niet voorkomen op het schilderij van Cambiaso. Zij behandelt ook de kroon met meer detail en luxe, en verwerkt parels op de hoofdtooi en op de mantelmouw.
Een andere toevoeging is de compositie van de vloer, met een trede aan de onderrand die het tafereel omkadert en waaruit kleine bloemtrossen ontspruiten. Sofonisba schijnt de planten niet met volledige precisie geschilderd te hebben. Naast het hardsteen waarop Maria zit onderscheiden kenners de viola odorata, de tanacetum parthenium, de bellis perennis en de rosa gallica. Dit hardsteen zou een verwijzing kunnen zijn naar Christus op de koude steen. Het landschap in de rechterbovenhoek en het gordijn dat de personages beschermt, dragen bij aan de tekening van de scène.
Matrimonio mistico di Santa Catarina da Alessandria

Luca Cambiosa (1527-1585)
Olieverf op doek, 180 x 146 cm (1550-74)
Genua - Palazzo dell'Opera Pia Causa

Sofonisba Anguissola (±1532–1625)
Olieverf op doek, 94 x 70 cm (1588)
Bilbao - Museo de Bellas Artes
2016 Paul Verheijen / Nijmegen