BODY LANGUAGE
Het lichaam in de middeleeuwse kunst
25 september 2020 t/m 17 januari 2021
Utrecht - Museum Catharijneconvent
In de middeleeuwen kwam de menselijke kant van Jezus, Maria en heiligen steeds meer centraal te staan.
Zo ontstond een intrigerende beeldcultuur waarin het lichaam en de lichaamsdelen van heilige figuren een hoofdrol speelden. Het hier afgebeelde triptiek - van een anonieme schilder met een noodnaam - verbeeldt in gesloten toestand de Fontein des Levens, waaruit op 'realistische' wijze het bloed van Christus en de melk van Maria stromen. De zonden van de mens worden weggespoeld door het doopsel. Geopend zien we de gekruisigde Christus met op de achtergrond zijn lijdensverhaal. Aan de voet van het kruis bevinden zich traditiegetrouw Jezus' moeder Maria, Maria Magdalena met de zalfpot op de grond en de apostel / evangelist Johannes. De kunst diende als hulpmiddel bij gebed en meditatie, waarbij inleving van groot belang was. Ze werd daarom steeds extremer: bloederiger, hariger, smartelijker. Een uniek verschijnsel waarbij kunstenaars hun creativiteit de vrije loop lieten. Ingewikkelde theologische concepten werden daarbij vaak letterlijk in beeld gebracht. Madonna Lactans op het gesloten linkerpaneel doet haar moedermelk met een ferme straal in de levensfontein op het rechterpaneel belanden. Christus presteert hetzelfde met het bloed uit zijn zijdewonde. De laatmiddeleeuwse kunstwerken worden tegenwoordig vaak met ongemak en onbegrip bekeken. Ze ogen vaak rauw, vies en vreemd, maar getuigen van een diepe devotie. |
|
Meester van de aanbidding Antwerpen
Triptiek met de Kruisiging en Levensbron (circa 1505-30) Olieverf op paneel, 119 x 172 cm Antwerpen - Collectie The Phoebus Foundation |
|
Meester van Sint Goedele (omgeving)
Bernardus lactatio (1475-1500) Paneel Keulen - Museum Wallraf-Richartz |
Zwaben
Maria Magdalena als 'wildevrouw' (1490-1500) Aken- Museum Suermondt-Ludwig |
Anoniem
Dionysius van Parijs (Saint Dénis) (1475-1500) Cluny - Musée national du Moyen Âge |
Anoniem
Zijdewond van Christus als vagina (1405-1413) Oxford - Bodleian Library |