Amandus van Elnon / MaastrichtDe Legenda Aurea vertelt in hoofdstuk 41 dat Amandus een zoon was van edele ouders en in het klooster trad.Daar trof hij een heel grote slang aan, sloeg er een kruis over en sprak een gebed uit zodat de slang terugkroop naar zijn hol om nooit meer terug te keren. Hij begaf zich naar het graf van Sint Maarten en bleef daar vijftien jaar gehuld in een haren hemd en at en dronk hij niets anders dan water en gerstebrood. Daarna ging hij naar Rome en wilde de nacht in de Sint Pieter doorbrengen, maar werd er door de koster uitgezet. Slapend voor de kerkdeur verscheen Petrus aan hem die hem opdroeg naar Gallië te trekken. Amandus was de eerste die na de volksverhuizing rond 635 vanuit Rome als missionaris naar de bewoners van het gebied tussen Franken en Friezen werd gezonden. Tevoren was hij monnik geworden in het benedictijnerklooster te Oye bij La Rochelle (Charen-te-Maritime) en had hij vijftien jaar lang bij de kathedraal te Bourges als inclusus (ingemetseld in een cel) geleefd. Tijdens een reis naar Rome werd hij aldaar tot bisschop gewijd. Rusteloos reizend preekte en doopte hij, niet altijd even zachtzinnig. Naar aanleiding van een doop onder dwang brak een opstand uit en moest hij vluchten, en hij verlegde een tijd lang zijn werkterrein naar Tirol en Karnten. Teruggekeerd stichtte hij kloosters te Gent en Elno bij Doornik en kerken die alle aan Petrus gewijd werden. In Antwerpen bouwde hij in 660 de Borchtkerk, die na de verwoesting door de Noormannen werd vervangen door de Sint-Walburgiskerk. Van de bisschopszetel van Tongeren, die hij in 647 in Maastricht bezet zou hebben, zag hij al na twee jaar af, om zich terug te trekken in Elno. Amandus stierf volgens Jacobus de Voragine in vrede circa 620. In andere bronnen wordt als sterfjaar 679 of 684 genoemd. Hij deed veel wonderen waarvan hier twee voorbeelden.
De 'apostel van Vlaanderen en van de Belgen' werd al vroeg zozeer vereerd, dat waarschijnlijk identificaties met vier andere heiligen met zijn naam het gevolg waren, waardoor de translatie van de relieken rond 700 naar diens bisschopsstad, waar ze vereerd worden, wellicht niet zijn gebeente betreft. Hij is patroon van bierbrouwers, wijnhandelaren en kasteleins en wordt afgebeeld in bisschoppelijk ornaat met een staf en een boek, soms met een kerkmodel of met de door hem verdreven slang. In de tijd van de Contrareformatie werd Amandus in de Nederlanden naar voren geschoven en afgebeeld als garant van het ware Roomse geloof. Amandus' liturgische gedenkdag valt op 6 februari. Op het schilderij leest Amandus in een boek en is gehuld in een bijzonder rijke mantel. Als teken van zijn bisschoppelijke waardigheid heeft hij een kromstaf. Rubens heeft hem afgebeeld als een zeer ontzagwekkende bisschop. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |