PIERO DELLA FRANCESCA

Polyptiek

Misericordia

Dit veelluik is een van de vroegste werken van Piero della Francesca, die in Sansepolcro werd geboren.
Het centrale paneel stelt de Maagd van Barmhartigheid voor of Madonna della Misericordia.
In 1445 gaf de Compagnia della Misericordia, een broederschap van Borgo San Sepolcro, aan Piero de opdracht om een polyptiek voor hen te schilderen.
Volgens de smaak van die tijd moest de polyptiek met kostbare kleuren worden geverfd en een vergulde achtergrond hebben.
Piero respecteerde de in het contract vastgestelde termijn van drie jaar niet, omdat hij druk bezig was met veel andere projecten.
De polyptiek werd pas zeventien jaar later voltooid.
De oudste twee panelen, links van het hoofdpaneel, tonen Sebastianus en Johannes de Doper.
Het paneel van Sebastianus is nauw verwant met de naakte Sebastianus van Masaccio, die Piero zou hebben gezien tijdens een eerder bezoek aan Florence.
Piero schilderde de buitenpanelen van het timpaan later, waaronder de kruisiging in het midden, Benedictus, een Annunciatie (met Gabriël en Maria op aparte panelen), Franciscus.
Tegen 1450 voltooide hij de figuren van Andreas en Bernardus, rechts van het centrale paneel.
Het laatste deel van de polyptiek dat moest worden geschilderd, was het centrale hoofdpaneel.
Het paneel portretteert het genadig beschermende gebaar van Maria als Mantelmadonna.
Piero lost de moeilijkheid van een vlakke vergulde achtergrond op door de knielende leden van de broederschap te plaatsen in de realistische driedimensionale ruimte die hij creëerde door de mantel van de Madonna, een ruimte die lijkt op de apsis van een kerk.
Met name de Mantelmadonna wordt groter afgebeeld dan de menselijke figuren, een traditie uit de middeleeuwse schilderkunst.
De volledig driedimensionale weergave van de figuur, geïnspireerd door Masaccio, en de perspectiefstudie, geïnspireerd door Brunelleschi, zijn echter duidelijk uit de Renaissance.

Giuliano Amidei

De predella toont in de hier afgebeelde reconstructie van het Museo Civico in Sansepolcro van links naar rechts de volgende vijf scènes:

Noli me tangere
Lege graf
Graflegging
Geseling
Getsemane

Dat de nadruk hier ligt op het graf is niet zo verwonderlijk: de broederschap had zich onder andere als taak gesteld de doden een ordentelijke begrafenis te bezorgen.
Evenals de zes buitenpaneeltjes met heiligen en de twee wapenschilden MIsericordiA werden deze schilderingen gewoonlijk door assistenten vervaardigd.
Door kunsthistorici worden ze toegeschreven aan Giuliano Amidei (1446-1496).

Piero della Francesca (1412-1492)
Madonna della Misericordia (1445-62)
Polyptiek olieverf en tempera, 273 x 330 cm
Sansepolcro - Pinacoteca Communale