SIXTIJNSE KAPEL - WANDEN LAAG 2

Christus-cyclus

[1] (vernietigd)

Pietro di Christofano Vannucci, genaamd Perugino (1450-1523)
Aanbidding van de herders (1522-23)
Fresco overgebracht op doek
Londen - Victoria & Albert Museum

Het eerste fresco van Perugino op de westwand uit de cyclus die het leven van Jezus uitbeeldde, bestaat niet meer, omdat die plaats moest maken voor het Laatste Oordeel. Mogelijk betrof het een scène in verband met de geboorte van Jezus. Perugino werkte het onderwerp van de aanbidding der herders bij verscheidene andere gelegenheden uit. Zo'n soort voorstelling zal ook op de westwand geschilderd zijn.

[2] - INSTITUTIO NOVAE REGENERATIONIS A CHRISTO IN BAPTISMO

(Nieuwe instelling van de wedergeboorte door Christus in het doopsel)
[Pietro Perugino & Bernardino Pinturicchio]

a. Prediking Johannes de Doper (linksachter)
(Matteüs 3,1-12)
b. Doop van Christus door Johannes de Doper (centraal)
(Matteüs 3,13-17)
c. Prediking Christus (rechtsachter)
(Matteüs 5-7)

Het Latijnse regeneratio, wedergeboorte, in de titulus is een toespeling op de zondeval.
Perugino en Pinturicchio hebben de doopscène traditioneel uitgebeeld, waarbij geen sprake is van een volledige onderdompeling, maar van een doop met een beetje water uit een kom, hetgeen hedentendage nog steeds gebruikelijk is bij de meeste christelijke dooprituelen.
Merk de centrale verticale lijn op met van boven naar beneden God de Vader, de Heilige Geest in de gedaante van een duif en Christus, de eveneens traditionele uitbeelding van de Drie-eenheid of Triniteit.
Christus staat óp het water van de Jordaan en niet erín, terwijl Johannes de Doper met zijn rechtervoet op een stapsteen staat. Of dit een bewuste verwijzing is naar het latere wonderbaarlijke lopen van Jezus op het water is onduidelijk. Opvallend is het wel.

Jezus heeft zijn kleren uitgetrokken aan de rand van de Jordaan. Links van het water staan drie engelen te wachten met zijn kleren. Perugino nam dit motief over van oudere schilderijen uit de Renaissance. Rechts van het water maakte de volgende kandidaat zich klaar voor de doop en kleedt zich uit. Hieruit blijkt dat Jezus zich gewoon tussen het volk laat dopen. Het past bij een bescheiden man, een man van het volk.
De plaats van handelen is geen woestijn, maar een heuvelachtig landschap met op de achtergrond een ommuurde stad. Het is Rome, want het Colosseum en het Pantheon zijn daar herkenbaar.

[3] - TEMPTATIO IESU CHRISTI LATORIS EVANGELICAE LEGIS

(Beproeving van Jezus Christus, gever van de wet van de evangeliën)
[Sandro Botticelli]

a. Christus met de duivel in de woestijn (linksachter)
(Matteüs 4,1-4)
b. Christus wordt door de duivel beproefd op de tempel (midden achter)
(Matteüs 4,5-9)
c. Christus weerstaat de duivel en werpt hem in de afgrond (rechtsachter)
(Matteüs 4,10)
d. Genezen melaatse brengt voorgeschreven offer aan priester in de tempel van Jeruzalem (centraal)
(Matteüs 8,4)

[4] - CONGREGATIO POPULI LEGEM EVANGELICAM ACCEPTURI

(Samenkomst van het volk om de evangelische wet te ontvangen)
[Domenico Ghirlandaio]

a. Christus roept de vissers Petrus en Andreas (linksachter)
(Matteüs 4,18)
b. Christus maakt van Petrus en Andreas 'vissers van mensen' (centraal)
(Matteüs 4,19)
c. Christus roept de vissers Jakobus en Johannes (rechtsachter)
(Matteüs 4,21)

[5] - PROMULGATIO EVANGELICAE LEGIS PER CHRISTUM

(Afkondiging van de wet van de evangeliën door Christus)
[Cosimo Rosselli]

a. Christus houdt de bergrede (centraal)
(Matteüs 5-7)
b. Christus daalt de berg af naar het volk (midden achter)
(Matteüs 8,1)
c. Christus geneest een melaatse (rechtsvoor)
(Matteüs 8,2-3)
d. Christus in gebed verzonken (in de verte op de berg)
(Matteüs 14,23)

[6] - CONTURBATIO IESU CHRISTI LEGIS LATORIS

(Verbijstering van Jezus Christus, gever van de wet)
[Pietro Perugino]

a. Christus overhandigt Petrus de sleutels van het hemelrijk (centraal)
(Matteüs 16,13-19)
b. Vraag over de tempelbelasting (linksachter)
(Matteüs 17,24-27)
c. Poging tot steniging van Christus (rechtsachter)
(Johannes 10,31)

[7] - REPLICATIO LEGIS EVANGELICAE A CHRISTO

(Ontvouwing van de wet van de evangeliën door Christus)
[Cosimo Rosselli]

a. Laatste Avondmaal
(Matteüs 26,20-35) (centraal)
b. Christus bidt met Petrus, Jakobus en Johannes in Getsemane (doorkijk linkerloggia)
(Matteüs 26,36-46)
c. Christus wordt door Judas gekust en gevangen genomen (doorkijk middenloggia)
(Matteüs 26,47-56)
d. Christus' kruisiging (doorkijk rechterloggia)
(Matteüs 27,45-50)

[8] (overgeschilderd)

Dit laatste fresco uit de cyclus dat zich op de oostwand bevindt, stelde de verrijzenis voor.
(Matteüs 28,1-10)
Het fresco was oorspronkelijk geschilderd door Domenico Ghirlandaio.
Omdat het beschadigd raakte, werd het vervangen door Arrigo Flammingo (=Hendrick van der Broeck) (1530–1597) uit het Vlaamse Mechelen.