VAN EYCK

Lam Gods

Doorgezaagd en gerestaureerd

Het 15de eeuwse polyptiek De Aanbidding van het Lam Gods van de Gebroeders Hubert en Jan Van Eyck in de Sint Janskerk, de huidige Sint Baafskathedraal, te Gent is beroemd en veelbesproken in boeken en op websites en dan vooral het paneel met de Aanbidding van het Lam.

In het begin van de 19e eeuw kwamen de dubbelzijdig beschilderde zijpanelen van 2 cm dik eikenhout terecht in Berlijn, waar zij in de dikte werden doorgezaagd.
De twee panelen met Adam (I) en Eva (VII) bleven dit lot bespaard omdat zij elders waren weggeborgen als onbetamelijke naaktheid.
Zij zijn dus letterlijk onlosmakelijk verbonden gebleven met respectievelijk XIV (stadsgezicht) met XV (lavabo).

In oktober 2012 werd begonnen met een grootscheepse restauratie die in drie fases wordt uitgevoerd en in 2026 afgerond moet zijn.
Het Lam Gods staat op een altaar in een speciaal ontworpen beschermende vitrine, een soort klimaatkamer.
Elke ochtend en avond wordt het veelluik langzaam geopend en gesloten, een magisch moment dat de middeleeuwers maar weinig mochten meemaken.

Kwatrijn

De vier onderste panelen van de achterzijde (XVII t/m XX) beelden de patroonheilige van de Sint Janskerk uit, Johannes de Doper, plus zijn naamgenoot en schrijver van de Apokalyps waarin het Lam Gods wordt beschreven.
Beiden worden geflankeerd door het echtpaar Vyd-Borluut dat het retabel aan de kerk schonk.
Op de onderste rand van deze vier panelen staat een [beschadigd] kwatrijn dat aanleiding heeft gegeven tot vele discussies.

PICTOR HUBERTUS EEYCK - MAIOR QUO NEMO REPERTUS
INCEPIT - PONDUS - QUE JOHANNES ARTE SECUNDUS
[FRATER] PERFECIT - JUDOCI VIJD PRECE FRETUS
VERSU SEXTA MAI - VOS COLLOCAT ACTA TUERI

^{(De schilder Hubert van Eyck, de grootste die ooit heeft bestaan, heeft ter hand genomen. Zijn broer Jan, de op één na grootste, heeft de zware taak voltooid op verzoek van Judocus Vijd. Deze vraagt u via dit vers wat tot stand kwam op 6 mei te behoeden; de rode letters in het laatste vers vormen een chronogram die opgeteld het jaar 1432 opleveren, waarbij de letter U als V wordt gelezen)}

Verlossingstheologie

Op de overige zestien panelen (I t/m XVI) wordt de christelijke verlossingstheologie gepresenteerd:

het tragische begin met het zondige eerste mensenpaar en de eerste broedermoord op de panelen (afbeelding 01-01B en 07-07B)
de aankondiging van de geboorte van de Messias door profeten en sibillen (afbeeldingen 13 t/m 16)
de aankondiging van Jezus' geboorte (afbeeldingen 17 t/m 20)
de symbolische uitbeelding van zijn offerdood door het bloedende Lam Gods op het altaar (afbeelding 10, het centrale paneel X waaraan het hele retabel zijn naam dankt)
en de heerlijkheid van de verloste mensheid in de hemelse eredienst (afbeeldingen 08-09 en 11-12)
onder het oog van de deïsis en zingende en musicerende engelen (afbeeldingen 02 t/m 06)

Geopend (I t/m XII)

Gesloten (XIII t/m XX)

Jan van Eyck (circa 1390-1441) en Hubert van Eyck (circa 1366-1426)
Het Lam Gods (1432)
Olieverf op 20 panelen (polyptiek), 340 x 440 cm (totaal)
Gent - Sint Baafskathedraal (Villakapel)