Paul Verheijen
Hoofdmenu Zoeken Aanvullingen E-mail Actueel Site info Bijbel Exposities Films Heiligen Kerken & kapellen Kunstenaars Boeken Exegese Familie (afgeschermd)


Hoofdmenu Aanvullingen E-mail Site info Bronnen Actueel

KERKLERAREN

Eretitels

De patrologie, 'leer van de vaders', bestudeert het leven en de geschriften van de kerkvaders, terwijl de patristiek dat doet voor alle vroeg-christelijke auteurs en niet alleen degenen die door de kerk als kerkvader erkend zijn.

De titel Doctor Ecclesiae, Kerkleraar, is een eretitel die door de paus toegekend wordt aan kerkelijke schrijvers die zich door heiligheid van leven, buitengewone geleerdheid en zuiverheid in de leer hebben onderscheiden.

Binnen deze grote groep kerkleraren is een speciale eretitel weggelegd voor een aantal uit de de eerste acht eeuwen van de kerkgeschiedenis dat zich heeft ingezet voor een juiste van de christelijke geloofswaarheden.
Omdat de werken die zij schreven naast de Bijbel als tweede bron van geloof golden, kregen zij in 1295 bovendien de eretitel Pater Ecclesiae, Kerkvader.
Kerkvaders worden verder onderscheiden in:
  • apostolische vaders (schrijvend tussen 90 en 160)
  • pre-Niceaanse patristiek (100/120-325)
  • hoogpatristiek (325-451)
  • late patristiek (tot circa 750; in de oosters-orthodoxe kerken tot heden)

Viertallen

Hoewel er tientallen, zo niet honderden kerkleraren en -vaders zijn, wordt er zowel in de westerse als in de oosterse traditie een eigen viertal bijzonder in ere gehouden.
De oosterse kerkvaders schreven vooral in het Syrisch, Koptisch en Grieks, de westerse in het Latijn.

Vier westerse kerkvaders Vier oosterse kerkvaders

Ten voeten uit in ornamentatie van links naar rechts:
  • Basilius de Grote (±330-379 - feestdag 2 januari) met tweetand-staf en uitgerolde (onleesbare) schrifttekst
  • Gregorius van Nazianze jr. (±330-390 - feestdag 2 januari) met rijksappel-staf en opgerolde schrifttekst
  • Johannes Chrysostomus (±345-407 - feestdag 13 september) met uitgerolde evangelietekst Evangelium secundum Matthaeum
  • Athanasius de Grote (±296-373 - feestdag 2 mei) met opgerolde schrifttekst
Afb: Den Bosch - Sint Janskathedraal - Gebrandschilderd raam 29 uit 1889 van restauratiearchitect Lambert Hezenmans (1841-1909) en glas-in-loodmaker Jean-Baptiste Capronnier (1814-1891)

Selectie

Paus Paulus VI verklaarde pas in 1970 de eerste vrouwen tot kerklerares.
Persoonlijke betrokkenheid van pausen heeft ook een rol gespeeld bij enkele kerkleraarverklaringen.
Zo werd Thomas van Aquino in 1567 tot kerkleraar verklaard door paus Pius V die tot dezelfde orde der dominicanen behoorde.
Vanwege hun geleerdheid spreken de meeste kerkleraren minder tot de (legendarische) verbeelding van gelovigen en zijn ze - enkele uitzonderingen daargelaten - geen bekende volksheiligen geworden.
In verband met de toekenning van attributen aan de vier evangelisten is in het Oosten nog vermeldenswaard Irenaeus van Lyon (±130-202), een belangwekkende christelijke schrijver en volgens een latere legende ook martelaar.
Het Roomse Martelaarsboek herdenkt hem op 28 juni als volgt:
Te Lyon in Frankrijk de heilige bisschop Irenaeus, martelaar. Hij was (zoals de heilige Hiëronymus schrijft) een leerling van de heilige bisschop Polycarpus van Smyrna* en leefde kort na de tijden der apostelen. Nadat hij in woord en geschrift zeer veel tegen de ketters had gestreden, werd hij tijdens de vervolging van Severus met bijna al het volk van zijn stad met de heerlijkste martelaarskroon versierd.
* Een oude traditie wil dat Polycarpus (feestdagen 26 januari en 23 februari) rond het jaar 100 door de apostel Johannes tot bisschop van Smyrna gewijd is; van zijn martelaarsdood bestaat een verslag, het Martyrium Polycarpi, dat gebaseerd is op de oudste bewaard gebleven martelaarsakten.