Militia Christi - Drakenbestrijder - Kruistochten - Theodorus |
Militia ChristiHeilige soldaten hebben naast historische of legendarische oorsprong hun achtergrond in verschillende christelijke fenomenen.Om onduidelijke redenen was het aantal christelijke soldaten en officieren in Romeinse legioenen groot, getuige het relatief grote aantal martelaren onder hen. Men zag hen als helden, die zeer concreet de idee van de militia Christi in hun leven gestalte gaven. Men nam de stoicijnse idee over van het leven als een krijgsdienst, van Paulus in uitspraken als `eensgezind strijdend voor het geloof' en van de rigoureuze uitspraak van Jezus over het zwaard, dat hij is komen brengen (Matteüs 10,34). Ook onder de vroeg christelijke auteurs leefde de idee van deze militia die verder doorwerkte in de middeleeuwen door in de, tijdens de kruistochten ontstane, geestelijke ridderorden (johannieters, tempeliers en de Duitse Orde). In de tijd van het humanisme werd de idee weer opgenomen door Erasmus en de jezuïeten. |
DrakenbestrijderNauw verbonden met soldaatheiligen zijn legendes van een drakenbestrijdende held, die een bedreigde koningsdochter en tevens een stad, streek of land van de ondergang redt.Veel inspiratie is daarbij uitgegaan van de als hemelse legeraanvoerder in de bijbel opgevoerde aartsengel Michael, die met Sint-Joris lange tijd de meest afgebeelde in het harnas strijdende heilige is geweest. Vergelijkbaar met deze idee is de inspiratie die de beweging van asceten en monniken vond in het bestrijden van de 'demonen', aangevuurd door de 'Koning der koningen en de Heer der heren' uit Apokalyps 19,11-18. |
KruistochtenIn het Westen had het krijgszuchtige karakter van de bekeerde Germanen invloed die, nauwelijks christen geworden, vanaf het einde van de 11e eeuw ten strijde trokken tegen het vreemde, de samenleving bedreigende element van de islam: de kruistochten. |
TheodorusAls voorbeeld hieronder een legende van een soldaatheilige genaamd Theodorus.Let wel: onder de ruim twintig mannen met de naam Theodorus die als zalig of heilig worden vereerd staan drie daarvan te boek als soldaatheilige:
De versie van Jacobus de Voragine in zijn Legenda Aurea gaat over Theodorus van Euchaïta. Theodorus stierf de marteldood in de stad van de Marmaritanen onder Diocletianus en Maximianus. Toen de stadhouder tegen hem zei dat hii moest offeren en de vroegere krijgsdienst weer op zich moest nemen, antwoordde Theodorus: 'Ik ben soldaat van mijn God en van zijn Zoon Jezus Christus. Waarop de stadhouder zei: ‘Dus jouw god heeft een zoon?' En Theodorus weer: 'Ja.’ Toen vroeg de stadhouder hem: ‘Zouden wij hem kunnen leren kennen?' En Theodorus: ‘Zeker kunt u Hem leren kennen en tot Hem naderen.’ Men gaf Sint-Theodorus bedenktijd voor het brengen van een offer, maar de heilige ging 's nachts de tempel van de Moeder van de goden binnen, ontstak er een vuur en zette het hele gebouw in lichterlaaie. Iemand die het zag, bracht hem aan en hij werd in een kerker opgesloten waar hij zou moeten verhongeren. De Heer verscheen hem en zei: ‘Houd goede moed, Theodorus, mijn dienstknecht, want Ik ben met je.' Toen kwam een grote schare mannen in witte gewaden door de gesloten deur bij hem binnen en begon met hem psalmen te zingen. Bij het zien hiervan sloegen de bewakers van schrik op de vlucht. Toen hij daarna uit de kerker werd gehaald en werd uitgenodigd om te offeren, zei hij: ‘Al schroeit u mijn vlees met vuur en vernietigt u het met een keur van martelingen, zolang er adem is in mijn neus zal ik mijn God niet verloochenen.' Daarop werd hij op bevel van de stadhouder aan een boom opgehangen werden zijn zijden met ijzeren haken zo wreed opengekrabd dat zelfs zijn ribben bloot kwamen. De stadhouder zei tegen hem: 'Wil je met ons zijn, Theodorus, of met je Christus?’ Hij antwoordde hem: ‘Met mijn Christus was ik, ben ik en zal ik Zijn. ‘Toen werd er bevel gegeven hem in het vuur te verbranden. In dat vuur gaf hij de geest, maar zijn lichaam werd niet geschonden door het vuur. Dit gebeurde omstreeks het jaar des Heren 287. Allen werden overstroomd door een heerlijke geur en men hoorde een stem die sprak: ‘Kom, mijn beminde, ga binnen in de vreugde van de Heer.’ Velen zagen ook de hemel open.Afbeeldingen van een soldaat Theodorus zijn, als een inscriptie met de naam ontbreekt, niet altijd makkelijk van elkaar te onderscheiden. Ook worden scènes verwisseld. Theodorus wordt zeer vaak op iconen afgebeeld: staande, te paard, in rijke, militaire uitrusting met lans, zwaard of standaard, met een handkruis, martelaarskrans, met zwart krulhaar, lange snor en spitse baard. Met andere soldatenheiligen, vaak in gezelschap van de aartsengel Michael, flankeert hij een majesteitelijke Christus of Maria. Soms worden er meerdere Theodorussen samen afgebeeld. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |