AARTSENGEL MICHAËL
Vorst van God - Michaelion - Drie feesten - Legendarische verschijningen - Afbeeldingen |
Vorst van GodMichaël, de eerste en hoogste van de aartsengelen, komt in het Eerste Testament alleen voor in het boek Daniël waar hij vorst wordt genoemd en optreedt als hemelse beschermer van Israël tegen bedreigende, aardse machthebbers (Daniël 10,13-21).In die tijd zal Michaël opstaan, de grote vorst, die de kinderen van je volk terzijde staat. Het zal een tijd van verdrukking zijn, zoals er niet geweest is sinds er volken bestaan. In die tijd zal je volk worden gered: allen die in het boek zijn opgetekend.Zijn naam betekent wie is als God. In veel joodse apocriefe geschriften staan uitgebreide details over zijn status en functies. Deze rol speelt hij ook in het Tweede Testament, waarin hij in de eindtijd met succes het hemelse leger aanvoert in de strijd tegen de Draak en zijn engelen Toen brak er oorlog uit in de hemel. Michaël en zijn engelen bonden de strijd aan met de draak. De draak en zijn engelen boden tegenstand maar werden verslagen; sindsdien is er voor hen in de hemel geen plaats meer. De grote draak werd op de aarde gegooid. Hij is de slang van weleer, die duivel of Satan wordt genoemd en die de hele wereld misleidt. Samen met zijn engelen werd hij op de aarde gegooid.In de brief van Judas in het Tweede Testament wordt verwezen naar een strijd tussen Michaël met de duivel om het bezit van het dode lichaam van Mozes. Zelfs de aartsengel Michaël waagde het niet de duivel te beschimpen en te veroordelen toen hij met hem twistte over het lichaam van Mozes. Hij zei alleen: ‘Moge de Heer u straffen.’Deze verwijzing gaat vermoedelijke terug op apocriefe geschriften over Mozes, maar is als tekst (nog) niet aangetroffen.* Voor Maarten Luther was Michaël de enige heilige aan wie hij naast Maria en Johannes de Doper aandacht schonk. * Kerkvader Origines herleidde de twist tot de Hemelvaart van Mozes, maar in het (incomplete) Latijnse manuscript uit de 6e eeuw van dit werk komt het niet voor. |
MichaelionKeizer Constantijn bouwde dicht bij zijn nieuwe hoofdstad voor Michaël een heiligdom, Michaelion geheten.In de dagen dat Constantinopel in handen viel van de Turken, waren er in de stad maar liefst 15 kerken te vinden die alle aan Michaël waren gewijd. Door plaatselijke verschijningen van Michaël aan gelovigen verspreidde de verering van hem zich ook verder binnen het christendom. |
Drie feesten29 septemberDit Michaëlsfeest wordt in Nederland volgens mij alleen gevierd op de vrije scholen, gebaseerd op de antroposofie van Rudolf Steiner. Daar is het een feest dat verbonden is met het begin van de herfst, waarbij de kinderen worden uitgedaagd zich moedig te tonen. 8 mei en 16 oktober Deze feesten worden 'Michaëls verschijning' genoemd en verwijzen naar legendes van verschillende Michaël-verschijningen die vaak op bergen plaatsvonden. |
Legendarische verschijningenJacobus de Voragine besteedt in hoofdstuk 141 van zijn Legenda Aurea ruim aandacht aan de aartsengel Michaël. Het feest wordt volgens hem genoemd Verschijning, Overwinning, Wijding en Gedachtenis. Van Michaëls verschijningen noemt hij er vier:
Toen de apostelen Johannes en Filippus het evangelie aan het preken waren in Hiërapolis, voorspelde Johannes dat daar een bron met geneeskrachtige werking zou ontspringen. Hij zei ook dat die plek nog eens bezocht zou worden door Michaël. Spoedig daarna ging die voorspelling in vervulling. Er kwam een waterbron tevoorschijn die tot in de wijde omtrek bekend stond om zijn wonderdadige kracht. Een heiden in Laodicea had een dochter die stom was. Hij was daar heel verdrietig over, maar in een droom verscheen hem de aartsengel Michaël. Deze drong er bij hem op aan om zijn dochter mee te nemen naar die bron. De vader nam zijn dochter met zich mee en ontmoette op die plek allerlei mensen die genezing kwamen zoeken van de meest uiteenlopende kwalen, allemaal christenen. De man vroeg hun hoe hij genezing kon verkrijgen en men zei hem: 'In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest moet je de aartsengel Michaël aanroepen.' De vader deed precies zoals zij gezegd hadden en dompelde zijn dochter onder water. Op datzelfde moment begon zij te spreken. Die heiden liet zich dopen tezamen met zijn dochter en zijn hele huishouden en liet een kerk bouwen boven de bron ter ere van de aartsengel Michaël. Later kwam daar een zekere Archippus zich vestigen. Hij had heel wat te verduren van de heidenen, want zij hadden het niet zo begrepen op de wondermacht van die heilige christenplaats, waar zoveel mensen naar toekwamen. Zij verlegden de loop van een nabijgelegen rivier, zodat deze de kerk en de bron overstroomde. Maar op gebed van Archippus verscheen de aartsengel Michaël en maakte met een zware tak een opening in de grot aan het eind van de kerk, waardoor het water daar in een ware vloed weg kon stromen. Zodoende werd die plek gered en werd zij bekend onder de naam Chonae, 'watervloed'. Archippus leefde daar in strenge onthouding en werd later heilig verklaard. |
AfbeeldingenGrosso modo zijn afbeeldingen van Michaël in vier types te onderscheiden:
|
Deze verschijning is ook met variaties te lezen in de Revelatio ecclesiae sancti Michaelis in monte Tumba. De aartsengel Michaël verscheen aan Aubert, bisschop van Avranches, die visioenen kreeg over een kerk op de door een bos omringde Mons Tumbae. Michaël beval Aubert tot drie maal toe om op die berg een kerk op te richten. Nadat Michaël hem met de vinger had aangeraakt en daarmee een gat in zijn schedel had gebrand, begon Aubert in 708 aan de bouw van een gebedshuis op de rotspunt, dicht bij de kust. De kerk moest gebouwd worden naar het model van het heiligdom van de Monte Sant'Angelo in Gargano. Aubert stuurde twee monniken naar Gargano om relikwieën van Michaël op te halen. Toen die terugkwamen stonden ze stomverbaasd naar de zee te kijken in plaats van naar het bos rondom de berg. Op 16 oktober 709 werd het kerkje ingewijd, Avranches vestigde er een kapittel met twaalf kanunniken en de naam van de berg werd Mont Saint-Michel.