AdelphopoiesisToen Hij langs het meer liep, zag Hij twee broers, Simon, die Petrus genoemd wordt, en zijn broer Andreas. Ze wierpen hun net uit in het meer, het waren vissers. Hij zei tegen hen: ‘Kom, volg Mij, Ik zal van jullie vissers van mensen maken.’ Ze lieten meteen hun netten achter en volgden Hem. Even verderop zag Hij twee andere broers, Jakobus, de zoon van Zebedeüs, en zijn broer Johannes. Ze waren met hun vader in hun boot bezig met het herstellen van de netten. Hij riep hen en meteen lieten ze de boot en hun vader Zebedeüs achter en volgden Hem.De eerste vier mannen die door Jezus werden geroepen, waren twee keer twee broers, maar opmerkelijk worden noch Petrus & Andreas, noch Jakobus & Johannes gezamenlijk als broers herdacht op de liturgische kalender. Ze kregen alle vier een eigen feestdag. Het feit dat twee broers samen heilig zijn, sprak tot de verbeelding en zo kon het gebeuren dat er in de loop van de kerkgeschiedenis nogal wat 'heilige broers' worden vereerd. Hetzelfde verschijnsel deed zich ook voor bij heilige zussen, waarvan Marta en Maria als voorbeeld dienden uit het Tweede Testament. Het aantal 'duo-heiligen' is echter nog veel groter. Adelphopoiesis, of adelphopoiia, afgeleid van adelphos, 'broeder', poieō, 'ik maak' is een term die vooral wordt gebruikt in de orthodox-christelijke traditie om twee mensen van hetzelfde geslacht te verenigen in een door de kerk erkende 'geestelijke' relatie, verwant aan een biologisch broeder- of zusterschap. Het is niet uit te sluiten dat hier een latente link ligt met homofilie en homoseksualiteit. |
UitbreidingIn sommige gevallen werd aan de beide broers nog een zuster toegevoegd, zoals Lazarus als broer aan Marta en Maria werd gekoppeld.Als voorbeeld kunnen genoemd worden de broers Simplicius en Faustinus die samen met hun zuster Beatrix (Viatrix) herdacht worden op 29 juli. De Legenda Aurea vertelt in een kort hoofdstuk 100 over de broers dat zij weigerden aan de heidense goden te offeren en daarom werden onthoofd. Hun zuster Beatrix viste hun lichamen uit de Tiber en gaf hun een waardige begrafenis. Een prefect die een oog had op haar landgoed dwong Beatrix aan de goden te offeren. Omdat zij dat vanzelfsprekend ook weigerde werd zij gewurgd. De prefect ging op het landgoed wonen, maar werd door God vreselijk gestraft. Op een feestmaal werd hij gegrepen door een demon en drie uur lang zo gekweld dat hij nog tijdens het feestmaal stierf, waarop alle gasten zich subiet bekeerden tot het geloof. Heilige broers konden zelfs uitgroeien tot zeventallen: de zeven zonen van Felicitas. Er worden ook duo-heiligen vereerd die geen biologische broers waren. Als voorbeeld is hieronder de korte hagiografie van Gorgonius en Dorotheüs in de Legenda Aurea te lezen. Gorgonius en Dorotheüs, die de hoogste ambten bekleedden in het paleis van Diocletianus in Nicomedie, gaven hun positie op om met meer vrijheid hun eigen koning te volgen en beleden openlijk dat zij christen waren. Toen de keizer dit hoorde, was hij in grote verlegenheid. Het ergerde hem zulke mannen te moeten verliezen, die in het paleis waren opgegroeid en die zich onderscheidden door adeldom van karakter en afkomst. Toen zij zich door dreigementen noch vleierijen lieten vermurwen, werden ze op het folterpaard gespannen; en nadat hun hele lichaam met zwepen en klauwhaken was opengereten en hun ingewanden bijna blootlagen, bestrooide men hen met azijn en zout. Ze verdroegen dit alles welgemoed. Men roosterde hen op een braadrooster, maar het leek wel of ze op een bed van bloemen lagen en niets van de pijniging voelden. Ten slotte werden ze op last van de keizer opgehangen. Hun lichamen werden aan de wolven en de honden prijsgegeven, maar werden desondanks ongeschonden door de gelovigen meegenomen. Ze stierven de marteldood omstreeks het jaar des Heren 280. Vele jaren later werd het lichaam van sint Gorgonius naar Rome overgebracht. In het jaar des Heren 764 bracht de bisschop van Metz, een oomzegger van koning Pippijn, het naar Galliè over en zette het bij in de abdij van Gorze.Het Roomse Martelaarsboek herdenkt dit duo op 9 september met gedetailleerde vermelding van de in de Legenda Aurea genoemde martelingen. Op deze dag wordt ook Gorgonius van Rome herdacht, hetgeen onvermijdelijk heeft geleid tot verwarring en verwisseling van bijvoorbeeld hun relieken. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |