Paul Verheijen
Startpagina Zoeken Aanvullingen E-mail Actueel Site info Bijbel Exposities Films Heiligen Kerken & kapellen Kunstenaars Boeken Exegese Familie (afgeschermd)


Startpagina Aanvullingen E-mail Site info Bronnen Actueel

MARIA

Maria in de bijbel

In de christelijke iconografie is een uiterst prominente plaats weggelegd voor Maria, de moeder van Jezus van Nazaret.
Gezien het geringe aantal vermeldingen van haar naam in het Tweede Testament is dat opmerkelijk te noemen.
De naam Maria als moeder van Jezus komt in het Tweede Testament slechts voor in de geboorteverhalen zoals Matteüs en Lucas die hebben opgetekend en in de scène waarin verbaasde omstanders Jezus betitelen met de woorden dat is toch de zoon van de timmerman, zijn moeder heet toch Maria en Jakobus, Jozef, Simon en Juda zijn toch zijn broers.
Zijn zusters wonen toch allemaal bij ons? (Mattheüs 13,55-56 // Marcus 6,3).
Verder is er nog één naamsvermelding te lezen in de Handelingen van de Apostelen 1,14.
In het Evangelie volgens Johannes, de brieven en de Apokalyps wordt haar naam nergens genoemd.

Iconografie en dogma's

De wijze waarop Maria is afgebeeld veranderde in de loop der tijden.
Een grove tweedeling daarin laat het volgende zien.
Het oudste is de weergave van een gekroonde Maria als sterke, ontzag inboezemende koningin, gezeten op een troon.
Dit is in de kerken van het oosten nog steeds de meest populaire afbeelding op ikonen.
De westerse kerk heeft echter meer affiniteit met afbeeldingen van een moeder met (zeven) smarten (Mater Dolorosa), staande onder het kruis (Stabat Mater) en met haar Zoon op haar schoot (Piëta).

De rooms-katholieke heeft rond Maria vier dogma's afgekondigd waarover veel strijd is gevoerd, danwel waarover tot op de dag van vandaag veel misverstanden bestaan.

Weesgegroet

Een van de bekendste gebeden tot Maria is het zogenaamde Ave Maria, in het Nederlands 'weesgegroet(je)'.
Het neemt een belangrijke plaats in binnen het rozenkransgebed (zie onder).
Pas na de 11e eeuw is het gebruik van het weesgegroet vast te stellen uit bronnen.
  • Het eerste gedeelte van het gebed is gebaseerd op Lukas 1,28 (de begroetingswoorden van Gabriël).
    Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum
    Wees gegroet, Maria, vol van genade, de Heer is met U
  • Het tweede gedeelte van het gebed is gebaseerd op Lukas 1,42 (de begroetingswoorden van Elisabet).
    Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui, Iesus
    Gij zijt de gezegende onder de vrouwen, en gezegend is Jezus, de vrucht van uw schoot
  • Het laatste niet uit de bijbel afkomstig derde deel is rond de 16e eeuw toegevoegd.
    Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc et in hora mortis nostrae. Amen.
    Heilige Maria, Moeder van God, bid voor ons, zondaars, nu en in het uur van onze dood. Amen.

Rozenkrans & Rozenhoedje

Een rozenkrans of paternoster is een kralensnoer en ook de naam voor het 'rozenkransgebed'.
Het gehele gebed bestaat uit het bidden van het onzevader (15 maal) en het weesgegroet (150 maal) door de het gebedssnoer driemaal te doorlopen.
Gewoonlijk gaat men het gebedssnoer maar één maal rond ('rozenhoedje') en niet drie maal ('volledige rozenkrans').
De oorsprong van het rozenkransgebed moet worden gezocht in de vervanging van het monastieke psalmgebed: het bidden van 150 maal een weesgegroet is in feite een vereenvoudiging voor het gewone kerkvolk dat de 150 psalmen niet uit het hoofd kon opzeggen, zoals monniken dat wel konden.
Eerst werd er vooral 150 maal een onzevader gebeden.
Later werd hieraan de devotie tot Maria verbonden.
De rozenkrans en het stimuleren van het bidden ervan wordt vaak geassocieerd met Dominicus en zijn dominicanerorde.

Het bidden van een rozenkrans kan gepaard gaan met het gedenken van 'de geheimen van de rozenkrans', waarbij het woord 'geheim' slaat op 'mysterie'.

De blijde geheimen
  • De engel Gabriël brengt de blijde boodschap aan Maria
  • Maria bezoekt haar nicht Elisabet
  • Jezus wordt geboren in een stal van Betlehem
  • Jezus wordt in de tempel opgedragen
  • Jezus word in de tempel wedergevonden
De droevige geheimen
  • Jezus bidt in doodsangst tot zijn hemelse Vader
  • Jezus wordt gegeseld
  • Jezus wordt met doornen gekroond
  • Jezus draagt zijn kruis naar de berg van Calvarië
  • Jezus sterft aan het kruis
De glorievolle geheimen
  • Jezus verrijst uit de doden
  • Jezus stijgt op ten hemel
  • De heilige Geest daalt neder over de apostelen
  • Maria wordt in de hemel opgenomen
  • Maria wordt in de hemel gekroond
Paus Johannes Paulus II, een groot Mariavereerder, voegde aan het begin van het 'Jaar van de Rozenkrans' (2002), daar een vierde vijftal aan toe.

De geheimen van het Licht
  • De doop van Jezus in de Jordaan
  • De openbaring van Jezus op de bruiloft van Kana
  • Jezus' aankondiging van het Rijk Gods
  • De gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor
  • Jezus stelt de Eucharistie in
De dominicanerpaus Pius V stelde ter herdenking van de overwinning op de Turkse vloot bij Lepanto in 1571 voor 7 oktober de feestdag in van Maria van de Rozenkrans.
De maanden mei en oktober staan in de westerse kerk ook bekend als 'Mariamaanden', de laatste specifiek voor de Rozenkrans.

Zie verder twee voorbeelden van een Madonna van de Rozenkrans:
- CARAVAGGIO
- ALONSO CANO

Verschijningen

Maria verscheen vanaf de vierde eeuw tot in onze tijd honderden keren aan vrome boerendochters, nietsvermoedende herderszonen of andere Maria-aanbidders.
'Slechts' zestien van dergelijke verschijningen zijn door kerkelijke autoriteiten op een of andere wijze erkend, waarvan er drie waarschijnlijk de meest bekende zijn.
  • Lourdes in 1858 aan Bernadette Soubirous - feestdag 11 februari (Bernadette heeft eigen dag op 18 februari)
  • Fatima in 1917 aan Franciscus en Hyacintha Marto - feestdag 20 februari
  • Banneux in 1933 aan Mariette Beco - feestdag 15 januari
Ook Amsterdam kent zijn Mariaverschijningen:
Ida Peerdeman (1905-1996) claimde in 1917 (toeval? zie Fatima) een drietal verschijningen van een vrouw in wie zij Maria meende te herkennen.
In de periode 1945-1959 rapporteerde zij nog meer Mariaverschijningen en bij deze gelegenheden 'kreeg zij ook boodschappen door', die door haar zus in een schrift werden genoteerd en later ook zijn gepubliceerd.
Naar aanleiding van deze verschijningen werd in de Amsterdamse Diepenbrockstraat de kapel 'Maria Vrouwe van alle Volkeren' opgericht.
Het Vaticaan staat zeer sceptisch tegenover deze verschijningen en in de (ook katholieke) pers werd Peerdeman veelal als hysterica afgeschilderd.
Henny Bomers (bisschop van 1983-1998) en zijn opvolger Jos Punt (bisschop van bisdom Haarlem-Amsterdam van 2002-2020 en groot Mariavereerder) toonden echter een welwillender houding, hetgeen in 2002 leidde tot erkenning van Peerdemans Mariaverschijningen in het zogenoemde constat de supernaturalitate, 'vaststelling van bovennatuurlijkheid'.

Boze tongen beweren dat erkenningen van Mariaverschijningen gerelateerd zijn aan de wens in bepaalde plaatsen of gebieden het bedevaartstoerisme te bevorderen.

Feesten

De Rooms Katholieke Kerk kent op dit moment circa 35 Mariafeesten.
De oudste feesten waren nog vooral op Christus zelf gericht.
Later ontstonden feesten waarbij Maria als heilige werd geëerd.

Een klein merkwaardig Mariafeest staat op 23 januari op de liturgische kalender.
Een persoonlijke devotie van een 15de-eeuwse kanunnik uit Chartres voor Jozef leidde in 1537 tot het feest van Maria's Verloving, te vieren door de franciscanen en in 1735 door de hele kerk.
Volgens hoofdstuk 8 en 9 van het apokriefe Proto-evangelie van Jacobus viel de keuze op de oude weduwnaar Jozef omdat uit diens staf een duif vloog die zich op zijn hoofd nestelde waarop hij de twaalfjarige Maria onder zijn hoede nam.

Meer informatie over Maria is op deze website ondergebracht bij onderstaande grote Mariafeesten.