MARIA ZEVEN SMARTEN
Smartelijke momenten - Zeven zwaarden - Stabat Mater - Zeven vreugden |
Smartelijke momenten
De zeven smarten zijn een opsomming van zeven momenten uit het leven van Maria die pijnlijk voor haar moeten zijn geweest. Het zwaard waarover Simeon spreekt bij de eerste smart heeft ertoe geleid dat alle smarten werden gesymboliseerd met een zwaard. Dat het aantal van zeven nogal geforceerd aandoet heeft ongetwijfeld te maken met de symboliek van het getal zeven. De smarten 4 tot en met 7 zijn feitelijk alle te herleiden tot één smart: de kruisdood van Jezus.
In de 15e eeuw werden de zeven smarten al liturgisch gevierd in Keulen en Erfurt. De verering werd vervolgens vooral bevorderd door de servieten. In de 17e eeuw werden er zelfs twee feestdagen voor ingesteld: op de vrijdag na passiezondag en op de derde zondag in september. Pius VII voerde na zijn terugkeer uit de gevangenschap van Napoleon het tenslotte in als feest voor de gehele kerk op 15 september, zijnde het octaaf van het feest van Maria Geboorte (8 september). Ook de oosterse kerken namen het thema over in een speciale icoon, genaamd Semistrelnaja, lett:zeven pijlen. Afbeelding: Russisch icoon, 19e eeuw, tempera op doek en paneel, 35 x 31 cm (Uden - Depot Museum Krona) |
Zeven zwaardenIn de westerse iconografie wordt O.L.V. van Zeven Smarten, ook wel Regina Martyrum of Mater Dolorosa genoemd, afgebeeld als een vrouw van wie het hart doorstoken is met zeven zwaarden en/of omgeven door medaillons waarop de smarten zijn uitgebeeld, vergelijkbaar met afbeeldingen van de Mysteries van de Rozenkrans. Vaak wordt ze als oudere vrouw afgebeeld, waarbij alle aandacht uitgaat naar de expressie op het gezicht. Maria neemt meestal een biddende en berustende houding aan. Normaal draagt ze eenvoudige kleding zoals voor joodse vrouwen geldt. In de 17de-eeuwse Spaanse canon wordt Maria veelal gekroond voorgesteld en draagt ze een grote mantel uit zwart fluweel die kostbaar is geborduurd.Hieronder verwijzen zeven menu-pagina's naar deze smarten. |
Stabat Mater
In het Johannesevangelie staan Jezus' moeder en zijn geliefde leerling onder het kruis. Dit is Maria's vijfde smart. Deze scène heeft in de iconografie ook geleid tot de zogenaamde Calvarië-afbeeldingen.
Het thema is ook bekend geworden door muziek op de Latijnse tekst van de 20 strofen tellende lofzang Stabat Mater Dolorosa, vermoedelijk geschreven door de franciscaanse dichter Jacopo da Todi (±1230-1306). In de 15e eeuw krijgt het Stabat Mater een plaats in de officiële kerkelijke liturgie van het feest van De zeven smarten van Maria, zowel in de misviering als in de gebedsgetijden. In de mis functioneert het Stabat Mater als sequens, tussenzang tussen de lezingen, en in de getijden als driedelige hymne in de vespers en de lauden. Vanaf dan komt geleidelijk een stroom Stabat Mater-composities op gang. Volgens de 'The Ultimate Stabat Mater Website' hebben zo'n 300 componisten een Stabat Mater gecomponeerd. Op hun site is ook de volledige tekst met Nederlandse vertaling te vinden. Afbeelding: Gustave Adolphe Mossa (1883-1971) - Stabat Mater (1917, aquarel, 43 x 26 cm) |
Zeven vreugdenAls tegenhanger van haar zeven smarten zijn de zeven vreugden van Maria in het leven geroepen:
|