MARIA ZEVEN SMARTEN
|
||
Smartelijke momenten
De zeven smarten zijn een opsomming van zeven momenten uit het leven van Maria die pijnlijk voor haar moeten zijn geweest. Het zwaard waarover Simeon spreekt bij de eerste smart heeft ertoe geleid dat alle smarten werden gesymboliseerd met een zwaard. Dat het aantal van zeven nogal geforceerd aandoet heeft ongetwijfeld te maken met de symboliek van het getal zeven. De smarten 4 tot en met 7 zijn feitelijk alle te herleiden tot één smart: de kruisdood van Jezus.
In de 15e eeuw werden de zeven smarten al liturgisch gevierd in Keulen en Erfurt. De verering werd vervolgens vooral bevorderd door de servieten. In de 17e eeuw werden er zelfs twee feestdagen voor ingesteld: op de vrijdag na passiezondag en op de derde zondag in september. Pius VII voerde na zijn terugkeer uit de gevangenschap van Napoleon het tenslotte in als feest voor de gehele kerk op 15 september, zijnde het octaaf van het feest van Maria Geboorte (8 september). Ook de oosterse kerken namen het thema over in een speciale icoon, genaamd Semistrelnaja, lett:zeven pijlen. Afbeelding: Russisch icoon, 19e eeuw, tempera op doek en paneel, 35 x 31 cm (Uden - Depot Museum Krona) |
||
Zeven zwaardenIn de westerse iconografie wordt O.L.V. van Zeven Smarten, ook wel Regina Martyrum of Mater Dolorosa genoemd, afgebeeld als een vrouw van wie het hart doorstoken is met zeven zwaarden en/of omgeven door medaillons waarop de smarten zijn uitgebeeld, vergelijkbaar met afbeeldingen van de Mysteries van de Rozenkrans. Vaak wordt ze als oudere vrouw afgebeeld, waarbij alle aandacht uitgaat naar de expressie op het gezicht. Maria neemt meestal een biddende en berustende houding aan. Normaal draagt ze eenvoudige kleding zoals voor joodse vrouwen geldt. In de 17de-eeuwse Spaanse canon wordt Maria veelal gekroond voorgesteld en draagt ze een grote mantel uit zwart fluweel die kostbaar is geborduurd.Hieronder verwijzen zeven menu-pagina's naar deze smarten. |
||
Stabat Mater
In het Johannesevangelie staan Jezus' moeder en zijn geliefde leerling onder het kruis. Dit is Maria's vijfde smart. Deze scène heeft in de iconografie ook geleid tot de zogenaamde Calvarië-afbeeldingen.
Het thema is ook bekend geworden door muziek op de Latijnse tekst van de 20 strofen tellende lofzang Stabat Mater Dolorosa, vermoedelijk geschreven door de franciscaanse dichter Jacopo da Todi (±1230-1306). In de 15e eeuw krijgt het Stabat Mater een plaats in de officiële kerkelijke liturgie van het feest van De zeven smarten van Maria, zowel in de misviering als in de gebedsgetijden. In de mis functioneert het Stabat Mater als sequens, tussenzang tussen de lezingen, en in de getijden als driedelige hymne in de vespers en de lauden. Vanaf dan komt geleidelijk een stroom Stabat Mater-composities op gang. Volgens de 'The Ultimate Stabat Mater Website' hebben zo'n 300 componisten een Stabat Mater gecomponeerd. Op hun site is ook de volledige tekst met Nederlandse vertaling te vinden. Afbeelding: Gustave Adolphe Mossa (1883-1971) - Stabat Mater (1917, aquarel, 43 x 26 cm) |
||
Zeven vreugdenAls tegenhanger van haar zeven smarten zijn de zeven vreugden van Maria in het leven geroepen:
|
||
Gabriël van de Moeder van Smarten
Er zijn verschillende heiligen die hun naam verbonden hebben aan Maria. Een van hen is Franciscus Possenti die in 1838 in Assisi werd geboren als elfde kind van een pauselijke gouverneur. Hij had een buitengewone verering voor Maria. In zijn jeugd was hij, net zoals zijn leeftijdgenoten van goede komaf, zeer gericht op de wereld en de maatschappij, ging naar theaters, zat achter de vrouwen aan, ging jagen met rijkere mensen. Men gaf hem de bijnaam 'danser'. Maar nadat zijn oudste zuster Marie-Louise gestorven was aan cholera, trad hij op 18-jarige leeftijd in bij de congregatie van de paters passionisten in Morrovalle (provincie Macerata), waar hij door Maria zelf heen werd geleid. Hij nam daar de naam aan van de aartsengel Gabriël, die Maria de Blijde Boodschap bracht en voegde er Addolorata (van Smarten) aan toe. Hij overleed op 24-jarige leeftijd aan tuberculose. Op zijn kerkelijke feestdag 27 februari (in een schrikkeljaar 28 februari) wordt hij door het Roomse Martelaarsboek als volgt herdacht:
Te Isola in de Abruzzen de heilige belijder Gabriël van de Moeder van Smarten, een clericus uit de congregatie van de passionisten. Vermaard om zijn grote verdiensten, die hij in korte tijd verwierf en om wonderen na zijn dood, werd hij door paus Benedictus XV heilig verklaard.Hij werd in een glazen schrijn bijgezet in het Santuario di San Gabriele dell’Addolorata in Isola del Gran Sasso. De genoemde wonderen na zijn dood zorgden ervoor dat Isola een bloeiend bedevaartsoord werd met zo'n 2 miljoen bezoekers per jaar. Traditie in Italië is dat leerlingen voor hun eindexamen deze pelgrimstocht ondernemen. Hoewel er ook authentieke portretten bewaard zijn van hem als een mooie jongeman, is hij op devotieprentjes te zien in het zwarte habijt van de passionisten en uiteraard in gezelschap van Maria van de Zeven Smarten. De heiligverklaring in 1920 kwam niet geheel onverwacht: de stichter van de orde van de passionisten, Paulus van het Kruis (feestdag 19 oktober), had in 1720 het zwarte boetekleed ontvangen. De pasionisten vierden in 1920 hun tweede eeuwfeest en een heilige uit hun geleding was zeer welkom. |
||